Saliha
Yeni Üye
MEHTAP GÖKDEMİR Ankara – Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne karşı çıkan CHP, DÜZGÜN Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, Gelecek Partisi ve DEVA Partisi temsilcilerinden oluşan kurulun güçlendirilmiş parlamenter sistem çalışmasında sona gelindi. Kurul yazım işini bitirdi, metin hazırlandı. Kurul yarın yapacağı görüşmede metin lisan, anlatım, içerik istikametinden gözden geçirilecek.
Redaksiyon çalışmasının akabinde ortaya çıkacak metin evvel partilerin iç şuralarında masaya yatırılacak. Partilerin kendi şuralarında yapacağı toplantıların kararında metne, ekleme ya da çıkarma yapılabilecek. Akabinde ortak metin başkanların masasına gelecek. Güçlendirilmiş parlamenter sistem metnini ya önderler ya da kurul kamuoyuna açıklayacak. Parti kurmayları, hazırlanacak ve kamuoyuna açıklanacak olan iki ya da üç sayfalık metni önderlerin bir arada açıklamasını ve imza atmasını önerdi. Bu teklif kabul görürse, başkanların bir masada bir ortaya gelerek kamuoyuna açıklama yapması, ortak metne imza atması ve “Biz bunu deklere ediyoruz, size taahhüdümüz” demesi planlanıyor.
2022’de görücüye çıkacak
Altı parti güçlendirilmiş parlamenter sistem metnini yeni yılda kamuoyuyla paylaşacak. Altı partinin mutabakata vardığı prensipler şöyleki:
– Hem güçlendirilmiş parlamenter sisteme tıpkı vakitte demokrasiye vurgu yapılacak.
– kuvvetli başbakan kuvvetli Meclis olacak.
– Meclis’in kontrol ve temsilde aktif olduğu, yürütmede çift başlılığın olmadığı, millete karşı sorumlu olan başbakanın aktif olduğu bir sistem öngörülecek.
– Yargının oluşmasında hükümetten çok Meclis’in ve ilgili kurumların devrede olacağı bir müddetç işleyecek.
– Yazılı soru önergesini müddetinde yanıtlamayan bakanlarla alakalı bir müeyyide ya da yaptırım uygulanacak.
Tarafsız cumhurbaşkanı
Cumhurbaşkanı 7 yıllığına bir sefer seçilebilecek. Cumhurbaşkanı ikinci sefer seçilemeyecek. Cumhurbaşkanının partisiyle ilişiği kesilecek, üyeliği var ise sonlanacak, tarafsız olacak. Cumhurbaşkanının halk tarafınca mı yoksa Meclis tarafınca seçileceğine ise karar verilmedi. Bu hususta dünya örnekleri incelenerek “Anayasa çalışması sırasında tüm partilerle uzlaşılarak yapılsın görüşü” öne çıktı.
Yapan güvensizlik oyu
Önerilen sistemde gensoru olacak. Gensoru verildiğinde “yapıcı güvensizlik oyu” koşulu aranacak. Hükümeti kurmak kolay, düşürmek güç olacak. Kurulların aktifliği artırılacak. Meclis araştırma ve soruşturma kurullarına davet edilen kişi gelmek zorunda olacak.
Sır bir daha tanımlanacak
Komitenin yürüttüğü çalışmalarda uzlaşılan öteki hususlar şu biçimde:
– ‘Devlet sırrı’ ve ‘ticari sır’ tanımı tarifi bir daha yapılacak.
– Meclis’in nazaranv mühleti 5 yıl olacak.
– Seçim barajı yüzde 3 olacak.
– Yargıçlar ve Savcılar Şurası ‘Hakimler Kurulu’ ve ‘Savcılar Kurulu’ olarak ikiye ayrılacak. Yargıçlar Konseyi’nde adalet bakanı ve müsteşar olmayacak.
– Yüksek Seçim Şurası yapısı değişecek. İki daire olacak. Bir daire günlük uygulamalardan, süreçlerden sorumlu idari bir daire, oburu ise itiraz, uyuşmazlık, şikayetlerin incelenmesinden sorumlu olarak bakılırsav yapacak.
– Çoklu baro uygulamasına son verilecek.
– Anayasa Mahkemesi ve AİHM kararlarının uygulanması sağlanacak. Anayasa Mahkemesi kararlarını ve AİHM içtihatlarını kararlarında dikkate almayan yargıçların terfileri mümkün olmayacak. Ferdî müracaat yolları genişletilecek. İptal davası açma imkanında değişiklik yapılacak. “Grubu bulunan tüm partiler ve onda bir milletvekili” iptal davası açabilecek.
Redaksiyon çalışmasının akabinde ortaya çıkacak metin evvel partilerin iç şuralarında masaya yatırılacak. Partilerin kendi şuralarında yapacağı toplantıların kararında metne, ekleme ya da çıkarma yapılabilecek. Akabinde ortak metin başkanların masasına gelecek. Güçlendirilmiş parlamenter sistem metnini ya önderler ya da kurul kamuoyuna açıklayacak. Parti kurmayları, hazırlanacak ve kamuoyuna açıklanacak olan iki ya da üç sayfalık metni önderlerin bir arada açıklamasını ve imza atmasını önerdi. Bu teklif kabul görürse, başkanların bir masada bir ortaya gelerek kamuoyuna açıklama yapması, ortak metne imza atması ve “Biz bunu deklere ediyoruz, size taahhüdümüz” demesi planlanıyor.
2022’de görücüye çıkacak
Altı parti güçlendirilmiş parlamenter sistem metnini yeni yılda kamuoyuyla paylaşacak. Altı partinin mutabakata vardığı prensipler şöyleki:
– Hem güçlendirilmiş parlamenter sisteme tıpkı vakitte demokrasiye vurgu yapılacak.
– kuvvetli başbakan kuvvetli Meclis olacak.
– Meclis’in kontrol ve temsilde aktif olduğu, yürütmede çift başlılığın olmadığı, millete karşı sorumlu olan başbakanın aktif olduğu bir sistem öngörülecek.
– Yargının oluşmasında hükümetten çok Meclis’in ve ilgili kurumların devrede olacağı bir müddetç işleyecek.
– Yazılı soru önergesini müddetinde yanıtlamayan bakanlarla alakalı bir müeyyide ya da yaptırım uygulanacak.
Tarafsız cumhurbaşkanı
Cumhurbaşkanı 7 yıllığına bir sefer seçilebilecek. Cumhurbaşkanı ikinci sefer seçilemeyecek. Cumhurbaşkanının partisiyle ilişiği kesilecek, üyeliği var ise sonlanacak, tarafsız olacak. Cumhurbaşkanının halk tarafınca mı yoksa Meclis tarafınca seçileceğine ise karar verilmedi. Bu hususta dünya örnekleri incelenerek “Anayasa çalışması sırasında tüm partilerle uzlaşılarak yapılsın görüşü” öne çıktı.
Yapan güvensizlik oyu
Önerilen sistemde gensoru olacak. Gensoru verildiğinde “yapıcı güvensizlik oyu” koşulu aranacak. Hükümeti kurmak kolay, düşürmek güç olacak. Kurulların aktifliği artırılacak. Meclis araştırma ve soruşturma kurullarına davet edilen kişi gelmek zorunda olacak.
Sır bir daha tanımlanacak
Komitenin yürüttüğü çalışmalarda uzlaşılan öteki hususlar şu biçimde:
– ‘Devlet sırrı’ ve ‘ticari sır’ tanımı tarifi bir daha yapılacak.
– Meclis’in nazaranv mühleti 5 yıl olacak.
– Seçim barajı yüzde 3 olacak.
– Yargıçlar ve Savcılar Şurası ‘Hakimler Kurulu’ ve ‘Savcılar Kurulu’ olarak ikiye ayrılacak. Yargıçlar Konseyi’nde adalet bakanı ve müsteşar olmayacak.
– Yüksek Seçim Şurası yapısı değişecek. İki daire olacak. Bir daire günlük uygulamalardan, süreçlerden sorumlu idari bir daire, oburu ise itiraz, uyuşmazlık, şikayetlerin incelenmesinden sorumlu olarak bakılırsav yapacak.
– Çoklu baro uygulamasına son verilecek.
– Anayasa Mahkemesi ve AİHM kararlarının uygulanması sağlanacak. Anayasa Mahkemesi kararlarını ve AİHM içtihatlarını kararlarında dikkate almayan yargıçların terfileri mümkün olmayacak. Ferdî müracaat yolları genişletilecek. İptal davası açma imkanında değişiklik yapılacak. “Grubu bulunan tüm partiler ve onda bir milletvekili” iptal davası açabilecek.