NeseliGunler
Yeni Üye
Aşı olmayanlar için getirilen kısıtlamalar çeşitli hak ihlallerini de birlikteinde getirmektedir. Oluşan bu hak ihlallerini her hukuksal durum için başka ayrı kıymetlendirmek gerekir. Kişinin beden dokunulmazlığı en değerli temel haklardan olup gerek anayasa ile gerekse insan hakları kontratı ile garanti altına alınmıştır. Kişinin beden bütünlüğüne dokunulabilmesi lakin kanunda yazılması ve mecburilik halinin bulunması ile mümkündür.
Şahsi görüşümüz zarurî aşılama sonucu , dünya çapında milyonlarca insanın vefatına sebep olmuş salgın bir hastalığın önüne geçebilmek ismine alınmak istenmekte olup, bu noktada da anayasanın mecburilik hali şartını karşılamaktadır. Bu durumun yanı sıra temel hak ve özgürlüklerin fakat savaş, seferberlik, sıkı idare ve olağan üstü hal durumunda kısmen yahut büsbütün durdurulabileceği Anayasa unsur 15’de açıkça belirtilmektedir. Yani maddi ve manevi bütünlük fakat bu durumlarda ihlal edilebilir. Bu doğrultuda aşı zaruriliği getirilebilmesinin anayasa ihlali olmamasının, olağanüstü hal ilanı ile mümkün olabileceği kararına ulaşılır. Ayrıyeten zarurî aşılama konusunda bir yasal destek bulunmadığından, kanunda açık bir düzenleme yapılmadığı sürece aşılama zarurî tutulamaz. bir daha de vefat riskinin önemli boyutlarda olduğu bu hastalık için yönetimin bir düzenleme yaparak aşılamayı mecburî hale getirmesi mümkündür.
Patron aşı olmayan çalışanını işten çıkarabilir mi
Aşı zorunluluğunun türel boyutunu genel olarak değerlendirdikten daha sonra, gündemin en epey konuşulan bahislerinden biri olan Patronun aşı olmayan çalışanı işten çıkarabilmesinin mümkün olup olmadığını iş hukuku ve anayasa kapsamında kıymetlendirmek gerekir. Patron, iş yerinde çalışanlarının her türlü güvenliğini sağlamak durumundadır.
Gerek çalışma şartlarının standartlara uygun olması gerekse iş sıhhati ve güvenliği açısından her çeşit tedbirin patron tarafınca sağlanması gerekmektedir. Bu durum anayasanın 56. Hususunda “herkes, sağlıklı ve istikrarlı bir etrafta yaşama hakkına sahiptir” biçiminde düzenlenmiştir. Covid-19 virüsüne karşı da patron bütün tedbirleri almalı ve aşı için gerekli bütün imkanları çalışanlarına sunmalıdır. Kanun, aldığı bu önlemlere karşın çalışanı aşı olmayı reddeden iş verene iş akdini iş güvenliği niçiniyle feshetme hakkı tanır. Bu fesih geçerli niçine dayalı fesih olarak yapılır. Haklı fesihten farklı olarak kıdem ve ihbar tazminatı üzere haklar emekçiye ödenmek zorundadır. Pekala bu durum anayasaya ve insan haklarına uygun mudur? Şahsi fikrim sadece aşılanmadığı sebebi öne sürülerek bir kişiyi işten çıkarmak kişilik haklarının zedelenmesine niçiniyet vermektedir. Zira bilindiği üzere TMK husus 23’de “yazılı istek üzerine insan kökenli biyolojik unsurların alınması, aşılanması ve nakli mümkündür. Lakin, biyolojik unsur verme borcu altına girmiş olandan edimini yerine getirmesi istenemez; maddi ve manevi tazminat isteminde bulunulamaz” denmektedir. Bunun kararında da bir kimseyi zorla aşılamak kişilik haklarına hücum niteliği taşır. Kişilik hakları anayasa ile teminat altına alındığı için de kişinin aşıya zorlanması aksi biçimde iş akdine son verilmesi Anayasaya terslik teşkil edecektir.
Eğitim hakkına sonlandırma getirilebilir mi?
Mevzuyu eğitim açısından da kıymetlendirecek olursak aşı olmanın kural haline getirilmesi ile eğitim hakkına bir sonlandırma getirilirse, eğitim hakkının bir kamusal hak olması sebebiyle unsur 45 mucibince anayasayı ihlal kararı doğuracağı aşikardır. Ayrıyeten bilhassa 18 yaş altı çocuklar için düşük de olsa aşının riskli sonuçları ortaya çıkabileceği göz önüne alındığında beden bütünlükleri tehlike altında olabileceğinden husus 17 yeterince anayasal hak ihlalinden kelam edilecektir.
Av. Elvan Kılıç
Şahsi görüşümüz zarurî aşılama sonucu , dünya çapında milyonlarca insanın vefatına sebep olmuş salgın bir hastalığın önüne geçebilmek ismine alınmak istenmekte olup, bu noktada da anayasanın mecburilik hali şartını karşılamaktadır. Bu durumun yanı sıra temel hak ve özgürlüklerin fakat savaş, seferberlik, sıkı idare ve olağan üstü hal durumunda kısmen yahut büsbütün durdurulabileceği Anayasa unsur 15’de açıkça belirtilmektedir. Yani maddi ve manevi bütünlük fakat bu durumlarda ihlal edilebilir. Bu doğrultuda aşı zaruriliği getirilebilmesinin anayasa ihlali olmamasının, olağanüstü hal ilanı ile mümkün olabileceği kararına ulaşılır. Ayrıyeten zarurî aşılama konusunda bir yasal destek bulunmadığından, kanunda açık bir düzenleme yapılmadığı sürece aşılama zarurî tutulamaz. bir daha de vefat riskinin önemli boyutlarda olduğu bu hastalık için yönetimin bir düzenleme yaparak aşılamayı mecburî hale getirmesi mümkündür.
Patron aşı olmayan çalışanını işten çıkarabilir mi
Aşı zorunluluğunun türel boyutunu genel olarak değerlendirdikten daha sonra, gündemin en epey konuşulan bahislerinden biri olan Patronun aşı olmayan çalışanı işten çıkarabilmesinin mümkün olup olmadığını iş hukuku ve anayasa kapsamında kıymetlendirmek gerekir. Patron, iş yerinde çalışanlarının her türlü güvenliğini sağlamak durumundadır.
Gerek çalışma şartlarının standartlara uygun olması gerekse iş sıhhati ve güvenliği açısından her çeşit tedbirin patron tarafınca sağlanması gerekmektedir. Bu durum anayasanın 56. Hususunda “herkes, sağlıklı ve istikrarlı bir etrafta yaşama hakkına sahiptir” biçiminde düzenlenmiştir. Covid-19 virüsüne karşı da patron bütün tedbirleri almalı ve aşı için gerekli bütün imkanları çalışanlarına sunmalıdır. Kanun, aldığı bu önlemlere karşın çalışanı aşı olmayı reddeden iş verene iş akdini iş güvenliği niçiniyle feshetme hakkı tanır. Bu fesih geçerli niçine dayalı fesih olarak yapılır. Haklı fesihten farklı olarak kıdem ve ihbar tazminatı üzere haklar emekçiye ödenmek zorundadır. Pekala bu durum anayasaya ve insan haklarına uygun mudur? Şahsi fikrim sadece aşılanmadığı sebebi öne sürülerek bir kişiyi işten çıkarmak kişilik haklarının zedelenmesine niçiniyet vermektedir. Zira bilindiği üzere TMK husus 23’de “yazılı istek üzerine insan kökenli biyolojik unsurların alınması, aşılanması ve nakli mümkündür. Lakin, biyolojik unsur verme borcu altına girmiş olandan edimini yerine getirmesi istenemez; maddi ve manevi tazminat isteminde bulunulamaz” denmektedir. Bunun kararında da bir kimseyi zorla aşılamak kişilik haklarına hücum niteliği taşır. Kişilik hakları anayasa ile teminat altına alındığı için de kişinin aşıya zorlanması aksi biçimde iş akdine son verilmesi Anayasaya terslik teşkil edecektir.
Eğitim hakkına sonlandırma getirilebilir mi?
Mevzuyu eğitim açısından da kıymetlendirecek olursak aşı olmanın kural haline getirilmesi ile eğitim hakkına bir sonlandırma getirilirse, eğitim hakkının bir kamusal hak olması sebebiyle unsur 45 mucibince anayasayı ihlal kararı doğuracağı aşikardır. Ayrıyeten bilhassa 18 yaş altı çocuklar için düşük de olsa aşının riskli sonuçları ortaya çıkabileceği göz önüne alındığında beden bütünlükleri tehlike altında olabileceğinden husus 17 yeterince anayasal hak ihlalinden kelam edilecektir.
Av. Elvan Kılıç