Saliha
Yeni Üye
Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, AYM Lideri Zühtü Arslan, Avrupa Kurulu Genel Sekreter Yardımcısı Bjorn Berge, Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Avrupa Birliği Lideri Faruk Kaymakcı ve Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Lideri Nikolaus Meyer-Landrut, Ankara’da ‘Anayasa Mahkemesinin Temel Haklar Alanındaki Kararlarının Tesirli Halde Uygulanmasının Desteklenmesi Projesi’ açılışına katıldı.
‘AYM KARARLARINA UYULMASI HUKUKUN EMREDİCİ HÜKMÜDÜR’
Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, millet iradesinin devletin bütün kurumları üzerinde belirleyici olduğu demokrasiyi sabit kılmanın yolunun vatandaşın anayasa ile bağını canlı tutmaktan geçtiğini kaydederek AYM’ye kişisel müracaat yolunun bu noktada olumlu bir tesiri bulunduğunu belirtti. Bakan Gül, ferdî müracaatın demokratik bir hukuk devleti altında yaşama şuuruna önemli bir katkı sağladığını, bu sayede hukuk sisteminin hak ve adalet hislerinin korunması yolunda değerli bir eşiği geçtiğini söylemiş oldu. Gül, “AYM kararlarının yasama, yürütme ve yargı organları için bağlayıcı olduğu özel bir yüküm altına alınmıştır. Hukuk devletinde ferdî müracaat kararında verilen karar yalnızca o somut uyuşmazlık istikametiyle sonuç doğurmakla kalmaz öbür emsal hadiselerde da göz önüne alınır. Öbür benzeri olaylarda da hakim ve savcıların ihlal kararlarına uygun davranmaları HSK tarafınca bir daha terfilerinde dikkate alınmaktadır. her insanın AYM kararlarına uyması hukukun emredici kararıdır ve hukuk devletinin bir gereğidir. Bu bahiste yaptığımız çalışmalarla bu kuralı takip ediyoruz” dedi.
‘ELEŞTİRİ ÖZGÜRLÜĞÜ DEMOKRASİNİN UNSURUDUR’
Gül, tıpkı vakitte mahkeme kararlarının bağlayıcılığı, kararların hiç bir biçimde eleştirilmeyeceği manasına da gelmeyeceğine işaret ederek, “Eleştiri özgürlüğü de demokrasinin bir ögesidir. Demokrasilerde yargı kararları eleştirilebilir, hukukun hudutları ortasında tartışılabilir. Yargı kararları ortasında getirilebilecek bilimsel, makul, hukukî tenkitler temel itibarıyla yargının gelişmenine de katkı sağlar. Yargı kurumu kamuoyundan gelen yansımaları adeta bir geri bildirim olarak değerlendirmelidir. Kamusal tartışmaya katkı sunan her türlü eleştiriye açık olmalıdır. Açılışını yaptığımız bu projenin bu konuda da değerli açılımlar getireceğine inanıyorum” sözlerini kullandı.
‘BİREYSEL MÜRACAAT BÜYÜK BİR KAZANIMDIR’
AYM Lideri Zühtü Arslan da bireysel müracaatın uygulamaya geçmesinin 9’uncu yıl dönümü olduğunu belirterek proje ile ferdî müracaatın gayesi olan objektif etkinin üzerinde durulmasına vesile olacağını söylemiş oldu. Arslan, kişisel müracaatın Türk hukuk sisteminde fazlaca esaslı bir değişikliğe yol açtığını kaydederek, “Bireysel müracaat yardımıyla anayasal hak ve hürriyetlere yönelik ihlal savlarının milletlerarası organlara taşınmadan, evvela ulusal sonlar ortasında ele alındığı ve ihlallerin giderildiği tesirli bir hak arama yolu oluşturulmuştur. AYM’nin ferdî müracaat kapsamındaki incelemesi, temel hak ve özgürlüklerin garanti altına alınmasında ve geliştirilmesinde bireylere en üst seviyede müdafaa sağlamaktadır. Bu manada kişisel müracaat ülkemiz ve insanımız açısından büyük bir kazanımdır. Bu büyük kazanımı tesirli bir hak arama yolu olarak gelecek jenerasyonlara taşımak da başta AYM olmak üzere hepimizin ortak sorumluluğudur. Bu sorumluluğun gereklerinden biri ve tahminen de en başta geleni, kişisel müracaatın uygulanması sürecinde karşılaşılan problemleri tespit etmek ve bunları çözmeye uğraş etmektir” dedi.
‘İHLAL KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ ÖNEMLİ’
Zühtü Arslan ferdî müracaata ait zorlukların başında gittikçe artan müracaat sayısının geldiğini bildirerek şunları söylemiş oldu:
“Bireysel başvuruyu kabul eden ve başarılı bir biçimde uygulayan hiç bir ülkede, bizde olduğu kadar fazlaca sayıda müracaat yapılmamıştır. İspanya ve Almanya Anayasa Mahkemelerine yapılan 5-6 bin civarındaki yıllık müracaat mahkememize neredeyse bir ayda yapılan müracaat sayısına tekabül etmektedir. Dahası Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine 47 ülkeden yapılan müracaattan daha fazlası AYM’ye yapılmaktadır. Mahkememiz bu artan tüm gücüyle çalışmaktadır. 9 yıllık uygulama sonunda belirtmek isterim ki, kişisel müracaatın tesirli bir hak arama yolu olarak sürdürülmesi, yapısal birtakım önlemlerin alınmasını gerektirmektedir. Bu önlemlerden tahminen de en kıymetlisi ferdî müracaatın objektif etkisinin anlaşılmasını ve hayata geçirilmesini sağlayacak adımların atılmasıdır. Bunun için de ihlal kararlarının gereği üzere yerine getirilmesi ve yeni ihlallerin engellenmesi hayati derecede değerlidir.”
‘Aslan, aslında daha ferdî müracaat başlamadan, verilecek hak ihlali kararlarının gereklerine ait tartışmaların başladığını hatırlatarak, “AYM, açılan bir iptal davası üzerine verdiği kararda kişisel müracaat yolunun mahiyetine ait kıymetli tespitler yapmıştır. Mahkemeye nazaran ferdî müracaatta yapılması gereken yalnızca bir hakkın ihlal edilip edilmediğini tespit etmekten ibaret değildir. Kişisel müracaat yolu bir yandan ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılmasını ve ihlalin yol açtığı zararın giderilmesini, başka yandan da bireylerin temel hak ve özgürlüklerinin kamu gücü tarafınca ihlalinin önlenmesini gerektirmektedir” dedi.
‘HEDEF BATAKLIĞI KURUTMAK’
Arslan, kişisel müracaat kurumunun en son gayesinin, ferdî müracaat kararı verilen kararların tesirli bir biçimde uygulanmasıyla yeni ihlallerin önlenmesi olduğunu bildirerek şunları dedi:
“‘Bataklık’ metaforunu kullanacak olursak, kişisel müracaatın gayesi tek tek sivrisinekleri yok etmek değil, onları üreten bataklığı kurutmaktır. Kişisel müracaatın bu objektif gayesini gerçekleştirme konusunda yasama, yürütme ve yargı olarak hepimize değerli nazaranvler düşmektedir. Bu vazifelerin muhatabı ihlalin kaynağına bakılırsa yönetim, yargı yahut yasama olabilmektedir. Şayet hak ihlali idari bir süreçten kaynaklanmış, yargı sonucuyla da bu ihlal giderilememiş ise veya ihlal direkt yargı sonucundan kaynaklanmışsa AYM bir daha yargılamaya karar verebilmektedir. Bu durumda evvela bir daha yargılama yapılmak suretiyle ihlale yol açan karar kaldırılacak ve ihlali giderecek biçimde yeni bir karar verilecektir. AYM, ihlalin ve sonuçlarının giderilmesine yönelik olarak yargılamanın yenilenmesi sonucu verdiğinde, derece mahkemelerinin yargılamayı yenilemekten diğer seçenekleri bulunmamaktadır. Mahkememizin kararlarında vurgulandığı üzere bu durum Anayasa ve kanundan kaynaklanan bir zorunluluktur” dedi.
‘YASAMANIN YASAL DEĞİŞİKLİĞİ YAPMASI GEREKİR’
Arslan, zati yargılamanın yenilenerek somut ihlalin giderilmesinin de kâfi olmadığını vurgulayarak, “Aynı yahut misal konularda yeni ihlallerin önlenmesi için yönetimin ve tüm yargı mercilerinin yeni müracaatları beklemeden ihlal sonucunda belirlenen temellere uygun biçimde davranmaları gerekmektedir. Bu durum ferdi müracaatın objektif etkisinin bir gereğidir. Öbür yandan ihlalin yönetimin yahut yargının sonucundan değil de şahsen kanundan kaynaklandığı durumlarda ise bir daha yargılama yapılmasının bir manası olmayacaktır. Bu durumda yapılması gereken ihlale niye olan kanun kararının kaldırılması yahut değiştirilmesidir. ötürüsıyla ihlalin kanundan kaynaklandığı hallerde yasama organının harekete geçerek gerekli yasal değişikliği yapması özellikle yeni ihlallerin önlenmesi bakımından hayati derecede önemlidir” diye konuştu.
‘HER İHLAL KARARI ANAYASA’YA TERSLİK TESPİTİDİR’
Arslan, AYM’nin her ihlal sonucunın bununla birlikte bir Anayasa’ya terslik tespiti olduğunu belirterek, “Bu niçinle tespit edilen tersliğin giderilmesi ve yeni karşıtlıkların önlenmesi devletin ilgili tüm kurum ve kuruluşlarının nazaranvidir. 4 yıllık bir uygulama müddeti olan projenin, AYM ile paydaşlar içindeki yapan diyaloğun geliştirilmesine ve ferdî müracaatın özellikle objektif etkisinin daha yeterli anlaşılmasına epeyce kıymetli katkılar yapacağına inanıyorum. Eminim proje bu tarafıyla, ferdi müracaatın ülkemiz insanına hizmet eden tesirli ve başarılı bir hak arama yolu olarak sürdürülmesine katkı sağlayacaktır” dedi.
‘AYM KARARLARINA UYULMASI HUKUKUN EMREDİCİ HÜKMÜDÜR’
Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, millet iradesinin devletin bütün kurumları üzerinde belirleyici olduğu demokrasiyi sabit kılmanın yolunun vatandaşın anayasa ile bağını canlı tutmaktan geçtiğini kaydederek AYM’ye kişisel müracaat yolunun bu noktada olumlu bir tesiri bulunduğunu belirtti. Bakan Gül, ferdî müracaatın demokratik bir hukuk devleti altında yaşama şuuruna önemli bir katkı sağladığını, bu sayede hukuk sisteminin hak ve adalet hislerinin korunması yolunda değerli bir eşiği geçtiğini söylemiş oldu. Gül, “AYM kararlarının yasama, yürütme ve yargı organları için bağlayıcı olduğu özel bir yüküm altına alınmıştır. Hukuk devletinde ferdî müracaat kararında verilen karar yalnızca o somut uyuşmazlık istikametiyle sonuç doğurmakla kalmaz öbür emsal hadiselerde da göz önüne alınır. Öbür benzeri olaylarda da hakim ve savcıların ihlal kararlarına uygun davranmaları HSK tarafınca bir daha terfilerinde dikkate alınmaktadır. her insanın AYM kararlarına uyması hukukun emredici kararıdır ve hukuk devletinin bir gereğidir. Bu bahiste yaptığımız çalışmalarla bu kuralı takip ediyoruz” dedi.
‘ELEŞTİRİ ÖZGÜRLÜĞÜ DEMOKRASİNİN UNSURUDUR’
Gül, tıpkı vakitte mahkeme kararlarının bağlayıcılığı, kararların hiç bir biçimde eleştirilmeyeceği manasına da gelmeyeceğine işaret ederek, “Eleştiri özgürlüğü de demokrasinin bir ögesidir. Demokrasilerde yargı kararları eleştirilebilir, hukukun hudutları ortasında tartışılabilir. Yargı kararları ortasında getirilebilecek bilimsel, makul, hukukî tenkitler temel itibarıyla yargının gelişmenine de katkı sağlar. Yargı kurumu kamuoyundan gelen yansımaları adeta bir geri bildirim olarak değerlendirmelidir. Kamusal tartışmaya katkı sunan her türlü eleştiriye açık olmalıdır. Açılışını yaptığımız bu projenin bu konuda da değerli açılımlar getireceğine inanıyorum” sözlerini kullandı.
‘BİREYSEL MÜRACAAT BÜYÜK BİR KAZANIMDIR’
AYM Lideri Zühtü Arslan da bireysel müracaatın uygulamaya geçmesinin 9’uncu yıl dönümü olduğunu belirterek proje ile ferdî müracaatın gayesi olan objektif etkinin üzerinde durulmasına vesile olacağını söylemiş oldu. Arslan, kişisel müracaatın Türk hukuk sisteminde fazlaca esaslı bir değişikliğe yol açtığını kaydederek, “Bireysel müracaat yardımıyla anayasal hak ve hürriyetlere yönelik ihlal savlarının milletlerarası organlara taşınmadan, evvela ulusal sonlar ortasında ele alındığı ve ihlallerin giderildiği tesirli bir hak arama yolu oluşturulmuştur. AYM’nin ferdî müracaat kapsamındaki incelemesi, temel hak ve özgürlüklerin garanti altına alınmasında ve geliştirilmesinde bireylere en üst seviyede müdafaa sağlamaktadır. Bu manada kişisel müracaat ülkemiz ve insanımız açısından büyük bir kazanımdır. Bu büyük kazanımı tesirli bir hak arama yolu olarak gelecek jenerasyonlara taşımak da başta AYM olmak üzere hepimizin ortak sorumluluğudur. Bu sorumluluğun gereklerinden biri ve tahminen de en başta geleni, kişisel müracaatın uygulanması sürecinde karşılaşılan problemleri tespit etmek ve bunları çözmeye uğraş etmektir” dedi.
‘İHLAL KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ ÖNEMLİ’
Zühtü Arslan ferdî müracaata ait zorlukların başında gittikçe artan müracaat sayısının geldiğini bildirerek şunları söylemiş oldu:
“Bireysel başvuruyu kabul eden ve başarılı bir biçimde uygulayan hiç bir ülkede, bizde olduğu kadar fazlaca sayıda müracaat yapılmamıştır. İspanya ve Almanya Anayasa Mahkemelerine yapılan 5-6 bin civarındaki yıllık müracaat mahkememize neredeyse bir ayda yapılan müracaat sayısına tekabül etmektedir. Dahası Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine 47 ülkeden yapılan müracaattan daha fazlası AYM’ye yapılmaktadır. Mahkememiz bu artan tüm gücüyle çalışmaktadır. 9 yıllık uygulama sonunda belirtmek isterim ki, kişisel müracaatın tesirli bir hak arama yolu olarak sürdürülmesi, yapısal birtakım önlemlerin alınmasını gerektirmektedir. Bu önlemlerden tahminen de en kıymetlisi ferdî müracaatın objektif etkisinin anlaşılmasını ve hayata geçirilmesini sağlayacak adımların atılmasıdır. Bunun için de ihlal kararlarının gereği üzere yerine getirilmesi ve yeni ihlallerin engellenmesi hayati derecede değerlidir.”
‘Aslan, aslında daha ferdî müracaat başlamadan, verilecek hak ihlali kararlarının gereklerine ait tartışmaların başladığını hatırlatarak, “AYM, açılan bir iptal davası üzerine verdiği kararda kişisel müracaat yolunun mahiyetine ait kıymetli tespitler yapmıştır. Mahkemeye nazaran ferdî müracaatta yapılması gereken yalnızca bir hakkın ihlal edilip edilmediğini tespit etmekten ibaret değildir. Kişisel müracaat yolu bir yandan ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılmasını ve ihlalin yol açtığı zararın giderilmesini, başka yandan da bireylerin temel hak ve özgürlüklerinin kamu gücü tarafınca ihlalinin önlenmesini gerektirmektedir” dedi.
‘HEDEF BATAKLIĞI KURUTMAK’
Arslan, kişisel müracaat kurumunun en son gayesinin, ferdî müracaat kararı verilen kararların tesirli bir biçimde uygulanmasıyla yeni ihlallerin önlenmesi olduğunu bildirerek şunları dedi:
“‘Bataklık’ metaforunu kullanacak olursak, kişisel müracaatın gayesi tek tek sivrisinekleri yok etmek değil, onları üreten bataklığı kurutmaktır. Kişisel müracaatın bu objektif gayesini gerçekleştirme konusunda yasama, yürütme ve yargı olarak hepimize değerli nazaranvler düşmektedir. Bu vazifelerin muhatabı ihlalin kaynağına bakılırsa yönetim, yargı yahut yasama olabilmektedir. Şayet hak ihlali idari bir süreçten kaynaklanmış, yargı sonucuyla da bu ihlal giderilememiş ise veya ihlal direkt yargı sonucundan kaynaklanmışsa AYM bir daha yargılamaya karar verebilmektedir. Bu durumda evvela bir daha yargılama yapılmak suretiyle ihlale yol açan karar kaldırılacak ve ihlali giderecek biçimde yeni bir karar verilecektir. AYM, ihlalin ve sonuçlarının giderilmesine yönelik olarak yargılamanın yenilenmesi sonucu verdiğinde, derece mahkemelerinin yargılamayı yenilemekten diğer seçenekleri bulunmamaktadır. Mahkememizin kararlarında vurgulandığı üzere bu durum Anayasa ve kanundan kaynaklanan bir zorunluluktur” dedi.
‘YASAMANIN YASAL DEĞİŞİKLİĞİ YAPMASI GEREKİR’
Arslan, zati yargılamanın yenilenerek somut ihlalin giderilmesinin de kâfi olmadığını vurgulayarak, “Aynı yahut misal konularda yeni ihlallerin önlenmesi için yönetimin ve tüm yargı mercilerinin yeni müracaatları beklemeden ihlal sonucunda belirlenen temellere uygun biçimde davranmaları gerekmektedir. Bu durum ferdi müracaatın objektif etkisinin bir gereğidir. Öbür yandan ihlalin yönetimin yahut yargının sonucundan değil de şahsen kanundan kaynaklandığı durumlarda ise bir daha yargılama yapılmasının bir manası olmayacaktır. Bu durumda yapılması gereken ihlale niye olan kanun kararının kaldırılması yahut değiştirilmesidir. ötürüsıyla ihlalin kanundan kaynaklandığı hallerde yasama organının harekete geçerek gerekli yasal değişikliği yapması özellikle yeni ihlallerin önlenmesi bakımından hayati derecede önemlidir” diye konuştu.
‘HER İHLAL KARARI ANAYASA’YA TERSLİK TESPİTİDİR’
Arslan, AYM’nin her ihlal sonucunın bununla birlikte bir Anayasa’ya terslik tespiti olduğunu belirterek, “Bu niçinle tespit edilen tersliğin giderilmesi ve yeni karşıtlıkların önlenmesi devletin ilgili tüm kurum ve kuruluşlarının nazaranvidir. 4 yıllık bir uygulama müddeti olan projenin, AYM ile paydaşlar içindeki yapan diyaloğun geliştirilmesine ve ferdî müracaatın özellikle objektif etkisinin daha yeterli anlaşılmasına epeyce kıymetli katkılar yapacağına inanıyorum. Eminim proje bu tarafıyla, ferdi müracaatın ülkemiz insanına hizmet eden tesirli ve başarılı bir hak arama yolu olarak sürdürülmesine katkı sağlayacaktır” dedi.