Saliha
Yeni Üye
Aydın Hasan – Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, bakanlığının TBMM Genel Kurulu’ndaki bütçe görüşmelerinde, Azerbaycan’la yapılan istişareler sonucunda Türkiye’nin Ermenistan’la olağanlaşma adımları çerçevesinde karşılıklı özel temsilciler atayacağını deklare etti. Çavuşoğlu, “Her adımda Azerbaycan’la bir arada hareket edeceğiz. Ayrıyeten, Erivan-İstanbul içinde da charter uçuşlarını önümüzdeki süreçte başlatacağız” dedi. Ermenistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Vaan Unanyan da, dün Erivan idaresinin de Türkiye ile bağlantıların olağanlaşmasına yönelik olarak özel bir temsilci atayacağını duyurdu.
Karşılıklı yapılan bu açıklamalar, iki ülke içinde diplomatik ilgi tesis edilmesi ve ikili bağların geliştirilmesi çerçevesinde değerli birinci adımlar olarak değerlendirildi.
Ermenistan, Eylül 1991 tarihinde bağımsızlığını kazanmış, Türkiye Aralık 1991’de bağımsızlığı tanımış, o devirde Ermenistan’a insani yardımda da bulunmuştu. Lakin Ermenistan’ın, 1993’te Azerbaycan topraklarına yönelik işgali üzerine Türkiye, Ermenistan ile direkt ticareti bitmiş oldurdi. İki ülke içindeki hudut kapatılarak kara-demiryolu ve havayolu ilişkileri kesildi. 10 Ekim 2009 tarihinde Zürih’te “Diplomatik Bağların Tesisi Protokolü” ile “İkili Alakaların Geliştirilmesi Protokolü” imzalandı. Fakat Ermenistan idaresinin tavrı ve Ermenistan Anayasa Mahkemesi’nin aldığı karar daha sonrasında bu protokoller ile ilgilerin olağanlaşması için bir adım atılamadı. Bölgedeki gelişmeleri yakından takip eden uzmanlar, son sürece ait Milliyet’e şu değerlendirmelerde bulundu:
İstikrarlar değişti
Doçent Ramin Sadık (Bayburt Üniversitesi Öğretim Üyesi): Karabağ Savaşı, istikrarları değiştirdi. Savaşın sonuçları Türkiye ile Azerbaycan’ın lehine oldu. Ermenistan, evvel Türkiye aksisi propagandaya yöneldiyse de vakit ortasında Türkiye’ye gereksinimi olduğunu gördü. Ermenistan idaresi, Türk mamüllerine yasak getirse de, piyasa bunu dinlemedi. Ermeni işadamları, Gürcistan üzerinden Türk mallarını bir daha Ermenistan’a soktular. Erdoğan ile Aliyev’in Karabağ Savaşı daha sonrasında 3 artı 3 formülünü gündeme getirmeleri, aslında bir el uzatmaydı. Ermenistan, Rusya ve İran’dan kopmak istemiyor. Öbür yandan da Batı, Ermenistan’ın başını çelmeye çalışıyor. Atılan bu son adımlar, özel temsilcilerin atanacak olması, bağlantılarda yeni bir merhaleyi gösteriyor. Türkiye’nin süreci Azerbaycan ile koordine ederek yürüttüğü anlaşılıyor. Olağanlaşmanın sağlanması için evvel Azerbaycan ile Ermenistan içinde barış mutabakatının yapılması gerekiyor.
Halk düşman değil
Doçent Halil Özşavlı (Akademisyen, AK Parti Şanlıurfa Milletvekili): Çok müspet bir adım atıldı. Bu kararların bölgede huzur ve refahın oluşmasına büyük katkıları olacak. Ermeni halkının bir kısmı Türkiye’den hiç kopmadı. Çok sayıda Ermenistan vatandaşı, Gürcistan üzerinden Tiflis, Batum, Artvin yoluyla İstanbul’a gidip geliyor.
Erivan halkının çoğunluğunu Türkiye’den giden Ermeniler oluşturuyor. Erivan’da Yeni Urfa, Yeni Arapgir, Yeni Adana diye mahalleler, yerleşim yerleri var. Halk, Türkiye’ye düşman değil. Düşmanlıkta kilise ve diasporanın epey tesiri var. Diaspora, Ermeni halkının 50 yılını çaldı.
Önemli bir açılım
Doçent Ali Faik Demir (Galatasaray Üniversitesi): Çok kıymetli bir adım atıldı. Değerli, gerekli ve vakit içindema açısından düzgün bir adım oldu. Bu noktada tüm taraflar adım atıyor. Türkiye ile Ermenistan içindeki bağların gelişmesi, Azerbaycan’a da olumlu tesir yapacaktır. Bu önemli bir açılım. Görünen bunu Rusya da destekliyor. Ermenistan’ın attığı adımlarda Rusya’nın değerli bir tesiri vardır. Tahlile yönelik bir adım atılmış oldu. Büyükelçiliklerin açılması için ise kanaatimce daha vakit gerekiyor. Atılan adımlara, vakit vermek lazım. Bu süreç küçük adımlar ile daima ilerleyebilir.
Karşılıklı yapılan bu açıklamalar, iki ülke içinde diplomatik ilgi tesis edilmesi ve ikili bağların geliştirilmesi çerçevesinde değerli birinci adımlar olarak değerlendirildi.
Ermenistan, Eylül 1991 tarihinde bağımsızlığını kazanmış, Türkiye Aralık 1991’de bağımsızlığı tanımış, o devirde Ermenistan’a insani yardımda da bulunmuştu. Lakin Ermenistan’ın, 1993’te Azerbaycan topraklarına yönelik işgali üzerine Türkiye, Ermenistan ile direkt ticareti bitmiş oldurdi. İki ülke içindeki hudut kapatılarak kara-demiryolu ve havayolu ilişkileri kesildi. 10 Ekim 2009 tarihinde Zürih’te “Diplomatik Bağların Tesisi Protokolü” ile “İkili Alakaların Geliştirilmesi Protokolü” imzalandı. Fakat Ermenistan idaresinin tavrı ve Ermenistan Anayasa Mahkemesi’nin aldığı karar daha sonrasında bu protokoller ile ilgilerin olağanlaşması için bir adım atılamadı. Bölgedeki gelişmeleri yakından takip eden uzmanlar, son sürece ait Milliyet’e şu değerlendirmelerde bulundu:
İstikrarlar değişti
Doçent Ramin Sadık (Bayburt Üniversitesi Öğretim Üyesi): Karabağ Savaşı, istikrarları değiştirdi. Savaşın sonuçları Türkiye ile Azerbaycan’ın lehine oldu. Ermenistan, evvel Türkiye aksisi propagandaya yöneldiyse de vakit ortasında Türkiye’ye gereksinimi olduğunu gördü. Ermenistan idaresi, Türk mamüllerine yasak getirse de, piyasa bunu dinlemedi. Ermeni işadamları, Gürcistan üzerinden Türk mallarını bir daha Ermenistan’a soktular. Erdoğan ile Aliyev’in Karabağ Savaşı daha sonrasında 3 artı 3 formülünü gündeme getirmeleri, aslında bir el uzatmaydı. Ermenistan, Rusya ve İran’dan kopmak istemiyor. Öbür yandan da Batı, Ermenistan’ın başını çelmeye çalışıyor. Atılan bu son adımlar, özel temsilcilerin atanacak olması, bağlantılarda yeni bir merhaleyi gösteriyor. Türkiye’nin süreci Azerbaycan ile koordine ederek yürüttüğü anlaşılıyor. Olağanlaşmanın sağlanması için evvel Azerbaycan ile Ermenistan içinde barış mutabakatının yapılması gerekiyor.
Halk düşman değil
Doçent Halil Özşavlı (Akademisyen, AK Parti Şanlıurfa Milletvekili): Çok müspet bir adım atıldı. Bu kararların bölgede huzur ve refahın oluşmasına büyük katkıları olacak. Ermeni halkının bir kısmı Türkiye’den hiç kopmadı. Çok sayıda Ermenistan vatandaşı, Gürcistan üzerinden Tiflis, Batum, Artvin yoluyla İstanbul’a gidip geliyor.
Erivan halkının çoğunluğunu Türkiye’den giden Ermeniler oluşturuyor. Erivan’da Yeni Urfa, Yeni Arapgir, Yeni Adana diye mahalleler, yerleşim yerleri var. Halk, Türkiye’ye düşman değil. Düşmanlıkta kilise ve diasporanın epey tesiri var. Diaspora, Ermeni halkının 50 yılını çaldı.
Önemli bir açılım
Doçent Ali Faik Demir (Galatasaray Üniversitesi): Çok kıymetli bir adım atıldı. Değerli, gerekli ve vakit içindema açısından düzgün bir adım oldu. Bu noktada tüm taraflar adım atıyor. Türkiye ile Ermenistan içindeki bağların gelişmesi, Azerbaycan’a da olumlu tesir yapacaktır. Bu önemli bir açılım. Görünen bunu Rusya da destekliyor. Ermenistan’ın attığı adımlarda Rusya’nın değerli bir tesiri vardır. Tahlile yönelik bir adım atılmış oldu. Büyükelçiliklerin açılması için ise kanaatimce daha vakit gerekiyor. Atılan adımlara, vakit vermek lazım. Bu süreç küçük adımlar ile daima ilerleyebilir.