Saliha
Yeni Üye
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İtalya’nın başşehri Roma’da yapılan G20 Başkanlar Tepesi boyunca ABD, Fransa, Endonezya, Almanya, İtalya ve Hollanda ile AB başkanlarıyla farklı başka görüşme gerçekleştirdi. İtalya ziyareti dönüşü uçakta gazetecilerin sorularını yanıtlayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, kıymetli açıklamalarda bulundu.
İşte Erdoğan’ın açıklamalarından satır başları:
G20 Roma Tepesini hamdolsun muvaffakiyetle tamamladık. Roma’da iki gün boyunca “İnsanlar, Gezegen ve Refah” ana teması etrafında verimli toplantılar yaptık. Yıl boyunca yapılan çalışmaları gözden geçirdik. Tepe kapsamında, global ekonomik gelişmeleri ele aldık.
Sıhhat boyutuyla çabada değerli ara aldığımız salgının olumsuz ekonomik tesirleri hala devam ediyor. Bilhassa emtia fiyatları ve borçluluk oranlarının önemli oranda yükseldiğini görüyoruz. Global enflasyon baskısı da birebir biçimde giderek artıyor. Bu çerçevede ekonomilerimizin dayanıklılığını artırmak gayesiyle ne üzere tedbirler alabileceğimizi değerlendirdik. Global enflasyonla çabada iş birliğinin değerine değindik.
Ayrıyeten, koronavirüs salgınının global sıhhat sistemine olan tesirleri üzerinde fikir alışverişinde bulunduk. Aşı sıkıntısında süregiden adaletsizliğin ve ayrımcılığın önlenmesi gerektiğini vurguladık. Şu an klinik deneyleri yapılan TURKOVAC aşımızı, onaylanınca, milletimizle bir arada insanlığın da istifadesine sunacağımızı söz ettik.
G20 Tepesinin ana başlıklarından biri de “İklim ve Çevre” idi. İklim değişikliğiyle gayrette üzerimize düşeni yaparak Paris Mutabakatını onayladığımızın şahsen altını çizdim. Bu mevzuda öncü ve proaktif bir rol üstlenmeye hazır olduğumuzu muhataplarımızın dikkatine getirdim.
Tepe vesilesiyle, konut sahibi İtalya Başbakanı Sayın Draghi, Avrupa Birliği Komitesi Lideri Sayın Von Der Leyen, Hollanda Başbakanı Sayın Rutte, önümüzdeki G20’nin mesken sahibi Endonezya Cumhurbaşkanı Sayın Widodo, Amerikan Lideri Sayın Biden, Fransa Cumhurbaşkanı Sayın Macron, Avrupa Birliği Kurulu Lideri Sayın Michel, Almanya Şansölyesi Sayın Merkel ile bir ortaya geldik. Tabi aday Şansölye ile de görüştük, hatta ikisi birlikte geldiler. bir daha tepe sırasında farklı ülkelerden iştirakçilerle görüşmelerimiz oldu.
Ziyaretim boyunca gerçekleştirdiğimiz istişarelerin ve ortaya koyduğumuz görüşlerin güzel sonuçlar doğurmasını temenni ediyorum.
SORU-CEVAP
ABD Lideri Sayın Biden ile görüşmenizin genel sınırlarını neler oluşturdu? Görüşmelerdilk evvel Amerikan tarafının Reuters kanalıyla bir bildirisi vardı, Biden cenahlarından Türkiye’ye bir biçimde tansiyonun düşürülmesi konusunda telkinlerde bulunulacağı formunda. Fakat ondan sonrasında her iki taraftan da görüşmenin epey olumlu geçtiği tarafında açıklamalar oldu. Türk-Amerikan bağlantılarının geleceğine dair değerlendirmeleriniz nelerdir?
Sayın Biden ile samimi ve yapan havada bir toplantı yaptık. görüşmede Mevlüt Beyefendi, İbrahim Beyefendi ve Hakan Beyefendi benimle beraberydiler. Kendisinin yanında da Dışişleri Bakanı ile güvenlik ve istihbarattan sorumlu isimler vardı. Toplantıyı çok olumlu bir havada devam ettirdik. Afganistan, Suriye, Libya ve Doğu Akdeniz mevzularında iş birliğimizi güçlendirmenin yanı sıra bilhassa de ekonomik ilgilerimizi epeyce daha ağır bir biçimde devam ettirme sonucu aldık. Bunun için de arkadaşlarımıza gerekli talimatları verdik. Çabucak Hazine ve Maliye Bakanlarımıza muhataplarıyla epey daha sık görüşmelerini söylemiş olduk. bu biçimdece inşallah iktisatta ikili ticaret hacminde 100 milyar dolar amacımıza ulaşırız ve bu yolda yürürüz. Tabi NATO ittifakı ve stratejik iştirak bağlamında atılacak adımları da istişare etme fırsatını bulduk. Hepsinden öte tabi bizim bu F-35 mevzumuz var. Malum bizim 1 milyar 400 milyon dolarlık yaptığımız bir ödeme var. Bununla ilgili olarak da F-16 tedarikini müzakere ettik. Bu hususta da kendilerinden olumsuz bir yaklaşım görmedim. Tam bilakis bir daha bununla ilgili de Savunma Bakanlarımız birbiriyle görüşecekleri üzere Dışişleri Bakanlarımız da muhataplarıyla görüşerek inşallah iki ülke bağlarını ilgilendiren bu hassas mevzuyu da neticelendirmeyi umuyoruz. Biden “Çok kısa vakitte sonuç alamayabiliriz. Biliyorsunuz iki farklı kısımdan, Temsilciler Meclisi ve Senato’dan geçiyor. Malum, durum 50-50 lakin ben elimden geleni yapacağım” dedi. Ben de kendisine “Bunu başarabileceğinize inanıyorum ve bu mevzuda şu anda yükün sizde olduğunu görüyorum” dedim. İnşallah Savunma Bakanlarımız da birbirleriyle görüşmeleri devam ettirecekler. Bugünkü toplantıya katılan arkadaşlarımızın bu işi yakın markajda tutmasıyla inşallah bunu nihayetlendirirsek, burada iki tane değerli başlığımız olacak; biri tedarik, biri de elimizdeki F-16’ların modernizasyonu. Bunların da o ortada inşallah yapılma durumu kelam konusu olacak.
Bir de kendisine Daha Adil Bir Dünya Mümkün kitabınızı takdim ettiniz bildiğimiz kadarıyla. Türkiye’nin Yeşil Kalkınma İhtilali çalışması da vardı. Bu ikisiyle ilgili geri dönüşleri neler oldu?
Gerek benim “Daha Adil Bir Dünya Mümkün” kitabımı gerekse “Türkiye’nin Yeşil Kalkınma Devrimi” kitabını Sayın Biden’a armağan ettim. “Türkiye’nin Yeşil Kalkınma Devrimi” kitabında benim bir takdim yazım bulunuyor. Biden’a “Biliyorsun ben de çevreciyim” dedim. Biz bu kitapları verince o da “Ben de size kendi kitabımı takdim edeceğim” dedi. Onun da vefat eden oğlu hakkında yazdığı bir kitabı var.
BM Doruğu daha sonrası selefleriyle mukayese edip Biden için “Kendisiyle yeterli başladık diyemem” demiştiniz. Bu sefer bu toplantıdan daha sonra bu kanaatiniz değişti mi?
Tabi koşullar atmosfere göre değişiyor. BM sırasında farklı beklentilerimiz vardı. O farklı beklentiler olmayınca olay biraz daha farklı bir duruma hakikat gitti. O gelişme farklıydı. Bu görüşme için medya da “20 dakikalık bir görüşme olacak” diyordu. Bizim görüşme 1 saat 10 dakika sürdü. Medyanın bizimle nasıl uğraştığını anlayın. Yani kendilerince “kabul etmeyecek, görüşmeyecek” de derler, 20 dakikaya da indirirler! Lakin bizim görüşme 1 saat 10 dakika sürdü. O müddette de protokol daima geldi gitti, geldi gitti, onlara bir iki sefer kaş göz yaptı. En sonunda da bir yerde artık görüşmeler vardı, bir taraftan da toplantı başlamıştı, çabucak onlara gitmek zorunda olduğumuz için başka programlara geçmek durumunda kaldık. Onun için BM Genel Şurasının olduğu devirden bu yana farklı bir müddetcimiz oldu. Artık tabi bizim Türkevi tam BM’nin çapraz karşısında. İnşallah gün ola harman ola. Konuk ederiz, orada da görüşmemizi yapabiliriz, o da olur. Niçin olmasın. Ayrıyeten güvenlik, savunma, ticaret, terörle çaba ve bölgesel hususlar başta olmak üzere aramızdaki bütün mevzularla ilgili ortak bir sistem kurulması konusunda mutabık kaldık, anlaştık. İnşallah bu mevzuları da ilgili arkadaşlarımız şahsen yürütecekler.
Anladığımız kadarıyla son derece sıcak ve samimi bir görüşme olmuş lakin öte yandan bir de Amerika’nın bugüne kadar açıkça PKK/YPG’ye verdiği dayanak var. Silah eğitimi devam ederken Türkiye’nin onca ihtarına karşın tatbikat yapmaya kadar gitti işler. Sizin bu bahiste aslında hayli açık ve net bir bildiriniz vardı. Sorumluluklar karşılanmadığı sürece her an bir operasyon sinyali verdiniz, “Gerekirse operasyon yaparız bu bölgede” dediniz. Biden ile bu toplantıda de, buradaki basın toplantısında hüznünüzü lisana getirdiğinizi belirttiniz ve yeni bir müddetcin bundan daha sonra başlayacağını söylemiş olduniz. Bu yeni süreçten ne bekliyoruz ve bundan daha sonraki süreç Türkiye’nin operasyon ihtimalini nasıl tesirler?
Operasyonun yapılması gerektiği vakitte tabi ki operasyon yapılır. Ondan geri adım atılmaz. Bir kere terör örgütleriyle olan çabamızdan bizim asla sarfınazar etmemiz mümkün değildir. Şayet karşımızda bir terör örgütü olan PKK/PYD/YPG var ise, ne gerekiyorsa biz bunu yaparız. Bundan da taviz vermeyiz. Bunu esasen biz kendilerine her vakit söylemiş olduk ve söylüyoruz. Bundan daha sonraki süreçte de NATO’da müttefiksek, NATO müttefiki olarak bizim ittifak halinde olduğumuz ortağımızın bu biçimde bir şeye tevessül etmemesi gerekir. bir daha tıpkı biçimde bundan daha sonraki süreçte de Türkiye’nin temel evvelarinden olan bu sorunda birlikte çalışmamız gerektiği konusunda bugün de mutabakata vardık. Orada da kendilerinin olumsuz bir yaklaşımı olmadı.
İtalya Başbakanı Draghi’yi kabul edişinizi sormak istiyorum. Bilhassa Nisan ayında Draghi’nin atanmış bir başbakan olarak, tekraren seçilmiş bir Cumhurbaşkanına karşı kullandığı bir söz vardı. Bu Türkiye’de haliyle büyük bir reaksiyon gördü. İtalya medyasında da sizin İtalya’ya gelmiş olmanızın ve bu kabulün bir telafi beklentisi oluştuğuna yönelik haberler çıktı. Draghi’nin şahsen bu hasarlı durumu telafi edebilmek için nasıl bir yaklaşımı oldu, bu mevzu hiç geçti mi, aranızda nasıl bir münasebet oluştu?
Biz İtalya ile Berlusconi periyodundan itibaren çok hoş, başarılı işler yaptık. Savunma sanayiinde de o devirde epeyce önemli bir adım atarak bu Atak helikopterlerimizi biz İtalya ile anlaşarak aldık. Onlarla buna başladık. Bilhassa Atak helikopterlerinde müşteri hayli lakin bizim tek ıstırabımız, bu Rolls-Royce noktasında gerekli olan motoru istediğimiz ölçüde temin edemediğimiz için ihracatında maalesef epeyce hayli başarılı olamıyoruz. Atak helikopterlerinde elimizde bol bol Rolls-Royce motor olsa biz önemli manada ihracat yaparız. bu vakitte inşallah burayla adımları bir daha başlatıp atarken, onların motor teminini sağlamalarıyla biz Atak helikopter talebini karşıladığımız vakit savunma sanayiinde önemli manada bir sıçrama daha yapmış oluruz. Olay yalnızca İHA, SİHA, Akıncı’da kalmaz. beraberinde Atak helikopterleriyle de dünyada farklı bir yere geliriz. Bunun haricinde da ben Biden’ın buraya farklı yaklaşım göstermediğini, onun da olumlu bir yaklaşım yahut beklenti içerisinde olduğunu görüyorum. Temennim odur ki inşallah en kısa vakitte bu süreci başarılı bir biçimde sürdürürüz.
Fransa Cumhurbaşkanı Macron’la görüşmenizin bilgilerinı da merak ediyoruz. Nasıl bir atmosferde geçti, hangi hususlar üzerinde duruldu? Görüşmenizin ikili münasebetlere tesiriyle ilgili değerlendirmeleriniz neler olur?
Macron ile olan görüşmemizde 5-6 ana başlık vardı. Bunların merkezinde tabi Libya vardı. Libya ile ilgili Berlin Konferansının bir benzerini Paris’te yapmak istiyor. Bu bir yerde durumdan görev çıkarmak üzere oluyor. Bizim oraya ısrarla eş lider olarak gelmemizi istiyor. Dedim ki “Berlin’de aslına bakarsanız biz bu konferansı yaptık. Kaldı ki buraya kimi davetleriniz var; örneğin Yunanistan, örneğin İsrail, örneğin Kıbrıs Rum kesimi… Bunların katılacağı bir Paris Konferansına biz katılamayız.” Durdu ve “Bir çalışma yaptırsak bunun üzerinde, özel temsilciler belirlesek” dedi. Ben de “Şartımız bu, bir kez bunlar olmayacak. Şayet Yunanistan buraya gelecekse özel temsilci falan da göndermeye gerek yok. Burada epeyce ısrarcı durumundaysanız özel temsilcileriniz kim, bunları da bakılırsalim lakin burada Yunanistan, İsrail ve Kıbrıs Rum kesiti olacak olursa bunu aslına bakarsanız yapamayız” dedim. Birincisi bu. Artık o da isimler verecek, biz de isimler vereceğiz, arkadaşlar ortalarında görüşme yapacaklar. Ama tabi bu koşullarımız yerine gelmedikten daha sonra olmaz.
Bir öteki husus Afganistan problemi. Afganistan ile ilgili de malum, askerimizi çektik, askerimiz artık orada yok. Tabi bunların sorunları var; orada vakit zaman Fransızlar olabilir, bunların oradan alınması gibi… Dedik ki biz şu anda Katar’la çalışıyoruz, bir uğraşımız var ve bizim Afganistan’da Afganistan halkını yalnız bırakmak üzere bir fikrimiz yok.
daha sonrasında güney Kafkasları gündeme getirdi. Dedik ki biz geçen hafta oradaydık ve güney Kafkaslar’da da şu anda atılan olumlu adımlar var ve bu olumlu adımları da Sayın İlham Aliyev kardeşimiz kararlı bir biçimde sürdürmek istiyor. Hatta Paşinyan’la da görüşmesi oldu. Bu toplantıda de bölgede 6’lı bir platform oluşturalım konusu gündeme geldi. Rusya, Azerbaycan, Türkiye, İran, Gürcistan ve bunun yanında bir de Ermenistan, şayet hepsi de kabul ederse burada bir barış platformu oluşturmuş oluruz. Bizim kederimiz, bu da olursa isabetli olur. Macron’la görüşmemizde Libya ile ilgili bahiste bizim askerlerimizin eğitmen olarak ve Libya’nın ulusal hükümeti ile mutabakatlı biçimde orada bulunduğunu da bir defa daha söz ettim.
ERDOĞAN’DAN MACRON’A: BAK SENİ ALDATIYORLAR
Yunanistan ve Fransa içinde yapılan muahede uyarınca Yunanistan Fransa’dan Rafale uçak alıyor, fırkateynler alıyor. Öteki taraftan muhtemel çatışma durumunda aşikâr açılardan Yunanistan ile birlikte etme istikametinde bir muahede gerçekleştirdiler. Bu tablo Doğu Akdeniz ve Ege’deki jeostratejik dengeyi ne istikamette etkileyebilir?
Sayın Biden’a da Macron’a da bu mevzuyu söylemiş olduk. Dedik ki bu Dedeağaç olayı nedir? Burada bu biçimde bir üssün kurulması bizi, halkımızı önemli manada rahatsız ediyor. Bununla ilgili olarak da Macron sahiplenemedi ve Rafale ile ilgili de “Onların parası var” dedi. Dedim ki “Bak seni aldatıyorlar. Bunların parası falan yok. Yalnızca Batı’ya 400 milyar avro borcu olduğunu biliyorum.” “Paraları var” dedi. Her şey para! Tabi bir de üs sorunu var. Lakin bu gelişmelerle ilgili bizim bütün kaygımız Türkiye olarak biz kuvvetli olacağız.
“BU BİZİ ÜZER”
Dünyada tek S-400’ü olan ülke biz değiliz. Hindistan da aldı. Aralık ayında da teslim alacaklar. Ama Amerika’nın bütün tesirli mecmuaları, Amerikan senatosundan üyeler, “Aman Hindistan’a S-400 yaptırımı uygulamayalım” diyorlar. ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı da “Dışişleri ile Lider Biden karar verir, yaptırım uygulanmayabilir Hindistan’a” diyor. Bir de F-16’nın en üst modelinin bir gibisi F-21 diye bir fabrika kurdu Lockheed Martin Hindistan’da. S-400 yüzünden Türkiye’ye F-16’yı verip vermemeyi kongrede tartışırken, Hindistan’a yaklaşımları bu türlü. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Ben Roma’daki görüşmemizden daha sonra bu biçimde bir şeyin olmadığını görüyorum. Şu anda gerek Dışişleri Bakanımız gerek Savunma Bakanımız muhataplarıyla yapacakları görüşmelerle bu işi neticelendirirler ve biz de kendisiyle ayrıyeten yapacağımız görüşmelerle işi yakın takibe alırız. Tabi Hindistan problemi kıymetli. Zira Hindistan NATO’da değil lakin Türkiye NATO’da, senin ortağın. ötürüsıyla NATO’daki ortağınla bu biçimde bir şeye girmiyorsun, NATO’da olmayan Hindistan’la bu biçimde bir adım atmaya kalkıyorsun. Bu tabi bizi üzer.
TURKOVAC İLETİSİ: KISKANÇLIK YAPMADAN DÜNYA İLE PAYLAŞACAĞIZ
G-20 neticeleriyla ilgili sormak istiyorum. Aşı milliyetçiliği konusunu basın toplantısında lisana getirdiniz. Putin de bu niçinle Batı’yı suçladı. Batı’yı memleketler arası aşı kampanyalarını etkilemekle, engellemekle ve Rus aşısını gündeme almayarak rekabeti engellemekle suçlayan bir açıklama yaptı. Bu bahis, kimi aşıların kabul edilip kimi aşıların reddedilmesi konusu dorukta nasıl ele alındı? Bir oburu İtalya Başbakanı Draghi’nin açılış konuşmasında söylemiş olduği fakir ülkelerin aşıya erişmesi yüzde 3 üzere epey düşük bir oranda ve bir yıl ortasında yüzde 70 basamak kaydedilmesi gerekiyor ki pandemiyle savaşılabilsin. Bu bahiste gündem ne oldu? Sizin görüşlerinizi almak istiyorum. “Bir küme kurulmasını önereceğim” demiştiniz. Bunu kapsıyor mu? Avrupa’nın, G-20 ülkelerinin taahhüt ettikleri global iklim değişikliğiyle gayret için bir para var. 100 milyar dolar üzere bir parayı emisyon hacmini, sera gazı tesirini azaltmak için vermeyi taahhüt ettiler. 2025’e kadar bu taahhütlerini yerine getirmeleri gerekiyor. Bu mevzu ne çerçevede lisana geldi? Bir de dijital global memleketler arası şirketlere vergi problemi raporda vardı, bu mevzularla ilgili fikirlerinizi almak isteriz?
Aşı konusunda biz şu anda bir argümanla ortadayız. Bizim savımız TURKOVAC ve biz TURKOVAC’ta inşallah bu yıl sonuna kadar üretime tam manasıyla geçtiğimizde burada rastgele bir kıskançlık yapmadan bunu dünya ile paylaşacağız. Dünya ile bunu paylaşırken de adeta “Siz yapmadınız lakin biz yapıyoruz” bildirisi vereceğiz. Bu yaklaşımımızı epey kısa vakitte ürettiğimiz elektronik teneffüs aygıtlarında da gösterdik. O teneffüs aygıtlarını üretmeye başladığımız andan itibaren buna sahip olmayan Afrika ülkeleri başta olmak üzere biroldukca ülkeye gönderdik. Bunu da yaparken hasbi yaptık, hesabi yapmadık. Tıpkı biçimde biz yurt dışına önemli manada oksijen tüpü de gönderdik. Bütün bunlar hakikaten o anlarda epey oldukca büyük ehemmiyet arz etti. Tabi TURKOVAC seri üretime girdikten daha sonra biz inşallah dünyada istikrarları biraz değiştiririz.
Global iklim değişikliğiyle uğraş için mali taahhüt konusuna gelince, verilen kelamlar gerçekten büyük. Mali noktada olmaktan öte bilhassa Afrika ülkelerine yönelik epey önemli bir dayanak olmadı. Merkel’in Afrika ülkelerine yönelik olumlu bir çıkışı vardı, “Oralara muhakkak takviyeler verilmelidir” diye. Afrika ülkeleriyle ilgili en can alıcı takviye ve amaç bizden oluyor. Türkiye olarak biz bu süreç içerisinde de her türlü takviyemizi Afrika ülkelerine verdik. Onları kendi başlarına bırakmadık. Aşı da verdik. Biz kendimiz çabucak hemen üretmedik lakin kendimize aldığımız aşılardan Afrika ülkelerine önemli manada gönderdik. Bilhassa teneffüs aygıtları da gönderdik.
“BİZE YABANCI BİRİSİ DEĞİL”
Müstakbel Almanya Başbakanı’nı nasıl buldunuz? Türkiye’nin değeri konusunda bilgilendirilmiş mi? SPD Yeşiller’le ortak olması kelam konusu, oradan Türkiye’ye yönelik kimi vakit garip bildiriler gelebiliyordu. Nasıl buldunuz Başbakan adayını?
Sayın Laschet, bana nazaran sempatik biri. Şunu da unutmayalım ki Alman idaresinde bakanlık yaptı. Yani dışarıdan gelen birisi değil. Aslında bize de yabancı değil. Yani SPD’nin ortasında olan birisi ve ortak dostlarımız var. Zannediyorum biz epey fazla yabancılık çekmeyeceğiz. O da yabancılık çekmeyecek. İnşallah Kasım-Aralık üzere de hükümeti kuracaklarını söylüyor. Ben güveniyorum.
Son vakit içinderda Balkanlar’da tasa verici bir tansiyon tırmanıyor. Bilhassa Sırp başkan Dodik’in açıklamaları korkutucu. Bu konuda değerlendirmeleriniz nelerdir?
Balkanlarda, Bosna-Hersek’te zorluklarla tesis edilen barış ve huzur ortamını koruma etmek epeyce değerli. Türk halkının gönlünde de ikili münasebetlerimizde de burasının farklı bir yeri vardır. Biz her vakit buradaki kardeş ülkelerin yanındayız. Temenni ederiz ki bundan daha sonra da barış, huzur ve inanç ortamının devamı istikametinde hareket edilir. Biz bundan daha sonra da bu sürece dayanak olmayı sürdüreceğiz.
“DİPLOMATİK TEAMMÜLLERE UYMUYORDU, BUNU KABUL EDEMEZDİK”
İskoçya’ya niye gitmediniz?
Glasgow’da düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği temalı Önderler Tepesi için talep ettiğimiz güvenlik protokolü standartları vardı. Bunlar memleketler arası bütün ziyaretlerimizde bize ve öteki bütün başkanlara her vakit uygulanan protokoldeki standartlardı. Lakin bize bunların son anda karşılanamayacağı söylendi. çabucak sonrasında bizim geri çevrilen talebimizdeki standartların diğer bir ülke için istisnai olarak sağlanabildiğini öğrendik. Bu diplomatik teamüllere de uymuyordu. Bunu kabul edemezdik. İlgili ünitelerimiz net bir duruşla görüşmelerini sürdürdü. Sağ olsun Boris Johnson da süreçle ilgilendi. Birinci başta probleminin çözüldüğünü tabir etti. Ama son anda bize geri dönüp İskoçya tarafının zorluk çıkardığını söylemiş oldu Taleplerimiz yerine getirilmeyince biz de Glasgow’a gitmekten vazgeçtik. Nihayetinde bu yalnızca kendi güvenliğimizle ilgili değil, ülkemizin prestijiyle da ilgili bir sıkıntıydı. Biz milletimizin prestijini korumakla mükellefiz. hiç bir yerde ülkemizin saygınlığına, izzetine halel gelmesine müsaade etmeyiz. Daha adil bir dünyayı lakin eşitlikçi bir yaklaşımla kurabileceğimizi de bu biçimdece bir sefer daha göstermiş olduk.
İşte Erdoğan’ın açıklamalarından satır başları:
G20 Roma Tepesini hamdolsun muvaffakiyetle tamamladık. Roma’da iki gün boyunca “İnsanlar, Gezegen ve Refah” ana teması etrafında verimli toplantılar yaptık. Yıl boyunca yapılan çalışmaları gözden geçirdik. Tepe kapsamında, global ekonomik gelişmeleri ele aldık.
Sıhhat boyutuyla çabada değerli ara aldığımız salgının olumsuz ekonomik tesirleri hala devam ediyor. Bilhassa emtia fiyatları ve borçluluk oranlarının önemli oranda yükseldiğini görüyoruz. Global enflasyon baskısı da birebir biçimde giderek artıyor. Bu çerçevede ekonomilerimizin dayanıklılığını artırmak gayesiyle ne üzere tedbirler alabileceğimizi değerlendirdik. Global enflasyonla çabada iş birliğinin değerine değindik.
Ayrıyeten, koronavirüs salgınının global sıhhat sistemine olan tesirleri üzerinde fikir alışverişinde bulunduk. Aşı sıkıntısında süregiden adaletsizliğin ve ayrımcılığın önlenmesi gerektiğini vurguladık. Şu an klinik deneyleri yapılan TURKOVAC aşımızı, onaylanınca, milletimizle bir arada insanlığın da istifadesine sunacağımızı söz ettik.
G20 Tepesinin ana başlıklarından biri de “İklim ve Çevre” idi. İklim değişikliğiyle gayrette üzerimize düşeni yaparak Paris Mutabakatını onayladığımızın şahsen altını çizdim. Bu mevzuda öncü ve proaktif bir rol üstlenmeye hazır olduğumuzu muhataplarımızın dikkatine getirdim.
Tepe vesilesiyle, konut sahibi İtalya Başbakanı Sayın Draghi, Avrupa Birliği Komitesi Lideri Sayın Von Der Leyen, Hollanda Başbakanı Sayın Rutte, önümüzdeki G20’nin mesken sahibi Endonezya Cumhurbaşkanı Sayın Widodo, Amerikan Lideri Sayın Biden, Fransa Cumhurbaşkanı Sayın Macron, Avrupa Birliği Kurulu Lideri Sayın Michel, Almanya Şansölyesi Sayın Merkel ile bir ortaya geldik. Tabi aday Şansölye ile de görüştük, hatta ikisi birlikte geldiler. bir daha tepe sırasında farklı ülkelerden iştirakçilerle görüşmelerimiz oldu.
Ziyaretim boyunca gerçekleştirdiğimiz istişarelerin ve ortaya koyduğumuz görüşlerin güzel sonuçlar doğurmasını temenni ediyorum.
SORU-CEVAP
ABD Lideri Sayın Biden ile görüşmenizin genel sınırlarını neler oluşturdu? Görüşmelerdilk evvel Amerikan tarafının Reuters kanalıyla bir bildirisi vardı, Biden cenahlarından Türkiye’ye bir biçimde tansiyonun düşürülmesi konusunda telkinlerde bulunulacağı formunda. Fakat ondan sonrasında her iki taraftan da görüşmenin epey olumlu geçtiği tarafında açıklamalar oldu. Türk-Amerikan bağlantılarının geleceğine dair değerlendirmeleriniz nelerdir?
Sayın Biden ile samimi ve yapan havada bir toplantı yaptık. görüşmede Mevlüt Beyefendi, İbrahim Beyefendi ve Hakan Beyefendi benimle beraberydiler. Kendisinin yanında da Dışişleri Bakanı ile güvenlik ve istihbarattan sorumlu isimler vardı. Toplantıyı çok olumlu bir havada devam ettirdik. Afganistan, Suriye, Libya ve Doğu Akdeniz mevzularında iş birliğimizi güçlendirmenin yanı sıra bilhassa de ekonomik ilgilerimizi epeyce daha ağır bir biçimde devam ettirme sonucu aldık. Bunun için de arkadaşlarımıza gerekli talimatları verdik. Çabucak Hazine ve Maliye Bakanlarımıza muhataplarıyla epey daha sık görüşmelerini söylemiş olduk. bu biçimdece inşallah iktisatta ikili ticaret hacminde 100 milyar dolar amacımıza ulaşırız ve bu yolda yürürüz. Tabi NATO ittifakı ve stratejik iştirak bağlamında atılacak adımları da istişare etme fırsatını bulduk. Hepsinden öte tabi bizim bu F-35 mevzumuz var. Malum bizim 1 milyar 400 milyon dolarlık yaptığımız bir ödeme var. Bununla ilgili olarak da F-16 tedarikini müzakere ettik. Bu hususta da kendilerinden olumsuz bir yaklaşım görmedim. Tam bilakis bir daha bununla ilgili de Savunma Bakanlarımız birbiriyle görüşecekleri üzere Dışişleri Bakanlarımız da muhataplarıyla görüşerek inşallah iki ülke bağlarını ilgilendiren bu hassas mevzuyu da neticelendirmeyi umuyoruz. Biden “Çok kısa vakitte sonuç alamayabiliriz. Biliyorsunuz iki farklı kısımdan, Temsilciler Meclisi ve Senato’dan geçiyor. Malum, durum 50-50 lakin ben elimden geleni yapacağım” dedi. Ben de kendisine “Bunu başarabileceğinize inanıyorum ve bu mevzuda şu anda yükün sizde olduğunu görüyorum” dedim. İnşallah Savunma Bakanlarımız da birbirleriyle görüşmeleri devam ettirecekler. Bugünkü toplantıya katılan arkadaşlarımızın bu işi yakın markajda tutmasıyla inşallah bunu nihayetlendirirsek, burada iki tane değerli başlığımız olacak; biri tedarik, biri de elimizdeki F-16’ların modernizasyonu. Bunların da o ortada inşallah yapılma durumu kelam konusu olacak.
Bir de kendisine Daha Adil Bir Dünya Mümkün kitabınızı takdim ettiniz bildiğimiz kadarıyla. Türkiye’nin Yeşil Kalkınma İhtilali çalışması da vardı. Bu ikisiyle ilgili geri dönüşleri neler oldu?
Gerek benim “Daha Adil Bir Dünya Mümkün” kitabımı gerekse “Türkiye’nin Yeşil Kalkınma Devrimi” kitabını Sayın Biden’a armağan ettim. “Türkiye’nin Yeşil Kalkınma Devrimi” kitabında benim bir takdim yazım bulunuyor. Biden’a “Biliyorsun ben de çevreciyim” dedim. Biz bu kitapları verince o da “Ben de size kendi kitabımı takdim edeceğim” dedi. Onun da vefat eden oğlu hakkında yazdığı bir kitabı var.
BM Doruğu daha sonrası selefleriyle mukayese edip Biden için “Kendisiyle yeterli başladık diyemem” demiştiniz. Bu sefer bu toplantıdan daha sonra bu kanaatiniz değişti mi?
Tabi koşullar atmosfere göre değişiyor. BM sırasında farklı beklentilerimiz vardı. O farklı beklentiler olmayınca olay biraz daha farklı bir duruma hakikat gitti. O gelişme farklıydı. Bu görüşme için medya da “20 dakikalık bir görüşme olacak” diyordu. Bizim görüşme 1 saat 10 dakika sürdü. Medyanın bizimle nasıl uğraştığını anlayın. Yani kendilerince “kabul etmeyecek, görüşmeyecek” de derler, 20 dakikaya da indirirler! Lakin bizim görüşme 1 saat 10 dakika sürdü. O müddette de protokol daima geldi gitti, geldi gitti, onlara bir iki sefer kaş göz yaptı. En sonunda da bir yerde artık görüşmeler vardı, bir taraftan da toplantı başlamıştı, çabucak onlara gitmek zorunda olduğumuz için başka programlara geçmek durumunda kaldık. Onun için BM Genel Şurasının olduğu devirden bu yana farklı bir müddetcimiz oldu. Artık tabi bizim Türkevi tam BM’nin çapraz karşısında. İnşallah gün ola harman ola. Konuk ederiz, orada da görüşmemizi yapabiliriz, o da olur. Niçin olmasın. Ayrıyeten güvenlik, savunma, ticaret, terörle çaba ve bölgesel hususlar başta olmak üzere aramızdaki bütün mevzularla ilgili ortak bir sistem kurulması konusunda mutabık kaldık, anlaştık. İnşallah bu mevzuları da ilgili arkadaşlarımız şahsen yürütecekler.
Anladığımız kadarıyla son derece sıcak ve samimi bir görüşme olmuş lakin öte yandan bir de Amerika’nın bugüne kadar açıkça PKK/YPG’ye verdiği dayanak var. Silah eğitimi devam ederken Türkiye’nin onca ihtarına karşın tatbikat yapmaya kadar gitti işler. Sizin bu bahiste aslında hayli açık ve net bir bildiriniz vardı. Sorumluluklar karşılanmadığı sürece her an bir operasyon sinyali verdiniz, “Gerekirse operasyon yaparız bu bölgede” dediniz. Biden ile bu toplantıda de, buradaki basın toplantısında hüznünüzü lisana getirdiğinizi belirttiniz ve yeni bir müddetcin bundan daha sonra başlayacağını söylemiş olduniz. Bu yeni süreçten ne bekliyoruz ve bundan daha sonraki süreç Türkiye’nin operasyon ihtimalini nasıl tesirler?
Operasyonun yapılması gerektiği vakitte tabi ki operasyon yapılır. Ondan geri adım atılmaz. Bir kere terör örgütleriyle olan çabamızdan bizim asla sarfınazar etmemiz mümkün değildir. Şayet karşımızda bir terör örgütü olan PKK/PYD/YPG var ise, ne gerekiyorsa biz bunu yaparız. Bundan da taviz vermeyiz. Bunu esasen biz kendilerine her vakit söylemiş olduk ve söylüyoruz. Bundan daha sonraki süreçte de NATO’da müttefiksek, NATO müttefiki olarak bizim ittifak halinde olduğumuz ortağımızın bu biçimde bir şeye tevessül etmemesi gerekir. bir daha tıpkı biçimde bundan daha sonraki süreçte de Türkiye’nin temel evvelarinden olan bu sorunda birlikte çalışmamız gerektiği konusunda bugün de mutabakata vardık. Orada da kendilerinin olumsuz bir yaklaşımı olmadı.
İtalya Başbakanı Draghi’yi kabul edişinizi sormak istiyorum. Bilhassa Nisan ayında Draghi’nin atanmış bir başbakan olarak, tekraren seçilmiş bir Cumhurbaşkanına karşı kullandığı bir söz vardı. Bu Türkiye’de haliyle büyük bir reaksiyon gördü. İtalya medyasında da sizin İtalya’ya gelmiş olmanızın ve bu kabulün bir telafi beklentisi oluştuğuna yönelik haberler çıktı. Draghi’nin şahsen bu hasarlı durumu telafi edebilmek için nasıl bir yaklaşımı oldu, bu mevzu hiç geçti mi, aranızda nasıl bir münasebet oluştu?
Biz İtalya ile Berlusconi periyodundan itibaren çok hoş, başarılı işler yaptık. Savunma sanayiinde de o devirde epeyce önemli bir adım atarak bu Atak helikopterlerimizi biz İtalya ile anlaşarak aldık. Onlarla buna başladık. Bilhassa Atak helikopterlerinde müşteri hayli lakin bizim tek ıstırabımız, bu Rolls-Royce noktasında gerekli olan motoru istediğimiz ölçüde temin edemediğimiz için ihracatında maalesef epeyce hayli başarılı olamıyoruz. Atak helikopterlerinde elimizde bol bol Rolls-Royce motor olsa biz önemli manada ihracat yaparız. bu vakitte inşallah burayla adımları bir daha başlatıp atarken, onların motor teminini sağlamalarıyla biz Atak helikopter talebini karşıladığımız vakit savunma sanayiinde önemli manada bir sıçrama daha yapmış oluruz. Olay yalnızca İHA, SİHA, Akıncı’da kalmaz. beraberinde Atak helikopterleriyle de dünyada farklı bir yere geliriz. Bunun haricinde da ben Biden’ın buraya farklı yaklaşım göstermediğini, onun da olumlu bir yaklaşım yahut beklenti içerisinde olduğunu görüyorum. Temennim odur ki inşallah en kısa vakitte bu süreci başarılı bir biçimde sürdürürüz.
Fransa Cumhurbaşkanı Macron’la görüşmenizin bilgilerinı da merak ediyoruz. Nasıl bir atmosferde geçti, hangi hususlar üzerinde duruldu? Görüşmenizin ikili münasebetlere tesiriyle ilgili değerlendirmeleriniz neler olur?
Macron ile olan görüşmemizde 5-6 ana başlık vardı. Bunların merkezinde tabi Libya vardı. Libya ile ilgili Berlin Konferansının bir benzerini Paris’te yapmak istiyor. Bu bir yerde durumdan görev çıkarmak üzere oluyor. Bizim oraya ısrarla eş lider olarak gelmemizi istiyor. Dedim ki “Berlin’de aslına bakarsanız biz bu konferansı yaptık. Kaldı ki buraya kimi davetleriniz var; örneğin Yunanistan, örneğin İsrail, örneğin Kıbrıs Rum kesimi… Bunların katılacağı bir Paris Konferansına biz katılamayız.” Durdu ve “Bir çalışma yaptırsak bunun üzerinde, özel temsilciler belirlesek” dedi. Ben de “Şartımız bu, bir kez bunlar olmayacak. Şayet Yunanistan buraya gelecekse özel temsilci falan da göndermeye gerek yok. Burada epeyce ısrarcı durumundaysanız özel temsilcileriniz kim, bunları da bakılırsalim lakin burada Yunanistan, İsrail ve Kıbrıs Rum kesiti olacak olursa bunu aslına bakarsanız yapamayız” dedim. Birincisi bu. Artık o da isimler verecek, biz de isimler vereceğiz, arkadaşlar ortalarında görüşme yapacaklar. Ama tabi bu koşullarımız yerine gelmedikten daha sonra olmaz.
Bir öteki husus Afganistan problemi. Afganistan ile ilgili de malum, askerimizi çektik, askerimiz artık orada yok. Tabi bunların sorunları var; orada vakit zaman Fransızlar olabilir, bunların oradan alınması gibi… Dedik ki biz şu anda Katar’la çalışıyoruz, bir uğraşımız var ve bizim Afganistan’da Afganistan halkını yalnız bırakmak üzere bir fikrimiz yok.
daha sonrasında güney Kafkasları gündeme getirdi. Dedik ki biz geçen hafta oradaydık ve güney Kafkaslar’da da şu anda atılan olumlu adımlar var ve bu olumlu adımları da Sayın İlham Aliyev kardeşimiz kararlı bir biçimde sürdürmek istiyor. Hatta Paşinyan’la da görüşmesi oldu. Bu toplantıda de bölgede 6’lı bir platform oluşturalım konusu gündeme geldi. Rusya, Azerbaycan, Türkiye, İran, Gürcistan ve bunun yanında bir de Ermenistan, şayet hepsi de kabul ederse burada bir barış platformu oluşturmuş oluruz. Bizim kederimiz, bu da olursa isabetli olur. Macron’la görüşmemizde Libya ile ilgili bahiste bizim askerlerimizin eğitmen olarak ve Libya’nın ulusal hükümeti ile mutabakatlı biçimde orada bulunduğunu da bir defa daha söz ettim.
ERDOĞAN’DAN MACRON’A: BAK SENİ ALDATIYORLAR
Yunanistan ve Fransa içinde yapılan muahede uyarınca Yunanistan Fransa’dan Rafale uçak alıyor, fırkateynler alıyor. Öteki taraftan muhtemel çatışma durumunda aşikâr açılardan Yunanistan ile birlikte etme istikametinde bir muahede gerçekleştirdiler. Bu tablo Doğu Akdeniz ve Ege’deki jeostratejik dengeyi ne istikamette etkileyebilir?
Sayın Biden’a da Macron’a da bu mevzuyu söylemiş olduk. Dedik ki bu Dedeağaç olayı nedir? Burada bu biçimde bir üssün kurulması bizi, halkımızı önemli manada rahatsız ediyor. Bununla ilgili olarak da Macron sahiplenemedi ve Rafale ile ilgili de “Onların parası var” dedi. Dedim ki “Bak seni aldatıyorlar. Bunların parası falan yok. Yalnızca Batı’ya 400 milyar avro borcu olduğunu biliyorum.” “Paraları var” dedi. Her şey para! Tabi bir de üs sorunu var. Lakin bu gelişmelerle ilgili bizim bütün kaygımız Türkiye olarak biz kuvvetli olacağız.
“BU BİZİ ÜZER”
Dünyada tek S-400’ü olan ülke biz değiliz. Hindistan da aldı. Aralık ayında da teslim alacaklar. Ama Amerika’nın bütün tesirli mecmuaları, Amerikan senatosundan üyeler, “Aman Hindistan’a S-400 yaptırımı uygulamayalım” diyorlar. ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı da “Dışişleri ile Lider Biden karar verir, yaptırım uygulanmayabilir Hindistan’a” diyor. Bir de F-16’nın en üst modelinin bir gibisi F-21 diye bir fabrika kurdu Lockheed Martin Hindistan’da. S-400 yüzünden Türkiye’ye F-16’yı verip vermemeyi kongrede tartışırken, Hindistan’a yaklaşımları bu türlü. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Ben Roma’daki görüşmemizden daha sonra bu biçimde bir şeyin olmadığını görüyorum. Şu anda gerek Dışişleri Bakanımız gerek Savunma Bakanımız muhataplarıyla yapacakları görüşmelerle bu işi neticelendirirler ve biz de kendisiyle ayrıyeten yapacağımız görüşmelerle işi yakın takibe alırız. Tabi Hindistan problemi kıymetli. Zira Hindistan NATO’da değil lakin Türkiye NATO’da, senin ortağın. ötürüsıyla NATO’daki ortağınla bu biçimde bir şeye girmiyorsun, NATO’da olmayan Hindistan’la bu biçimde bir adım atmaya kalkıyorsun. Bu tabi bizi üzer.
TURKOVAC İLETİSİ: KISKANÇLIK YAPMADAN DÜNYA İLE PAYLAŞACAĞIZ
G-20 neticeleriyla ilgili sormak istiyorum. Aşı milliyetçiliği konusunu basın toplantısında lisana getirdiniz. Putin de bu niçinle Batı’yı suçladı. Batı’yı memleketler arası aşı kampanyalarını etkilemekle, engellemekle ve Rus aşısını gündeme almayarak rekabeti engellemekle suçlayan bir açıklama yaptı. Bu bahis, kimi aşıların kabul edilip kimi aşıların reddedilmesi konusu dorukta nasıl ele alındı? Bir oburu İtalya Başbakanı Draghi’nin açılış konuşmasında söylemiş olduği fakir ülkelerin aşıya erişmesi yüzde 3 üzere epey düşük bir oranda ve bir yıl ortasında yüzde 70 basamak kaydedilmesi gerekiyor ki pandemiyle savaşılabilsin. Bu bahiste gündem ne oldu? Sizin görüşlerinizi almak istiyorum. “Bir küme kurulmasını önereceğim” demiştiniz. Bunu kapsıyor mu? Avrupa’nın, G-20 ülkelerinin taahhüt ettikleri global iklim değişikliğiyle gayret için bir para var. 100 milyar dolar üzere bir parayı emisyon hacmini, sera gazı tesirini azaltmak için vermeyi taahhüt ettiler. 2025’e kadar bu taahhütlerini yerine getirmeleri gerekiyor. Bu mevzu ne çerçevede lisana geldi? Bir de dijital global memleketler arası şirketlere vergi problemi raporda vardı, bu mevzularla ilgili fikirlerinizi almak isteriz?
Aşı konusunda biz şu anda bir argümanla ortadayız. Bizim savımız TURKOVAC ve biz TURKOVAC’ta inşallah bu yıl sonuna kadar üretime tam manasıyla geçtiğimizde burada rastgele bir kıskançlık yapmadan bunu dünya ile paylaşacağız. Dünya ile bunu paylaşırken de adeta “Siz yapmadınız lakin biz yapıyoruz” bildirisi vereceğiz. Bu yaklaşımımızı epey kısa vakitte ürettiğimiz elektronik teneffüs aygıtlarında da gösterdik. O teneffüs aygıtlarını üretmeye başladığımız andan itibaren buna sahip olmayan Afrika ülkeleri başta olmak üzere biroldukca ülkeye gönderdik. Bunu da yaparken hasbi yaptık, hesabi yapmadık. Tıpkı biçimde biz yurt dışına önemli manada oksijen tüpü de gönderdik. Bütün bunlar hakikaten o anlarda epey oldukca büyük ehemmiyet arz etti. Tabi TURKOVAC seri üretime girdikten daha sonra biz inşallah dünyada istikrarları biraz değiştiririz.
Global iklim değişikliğiyle uğraş için mali taahhüt konusuna gelince, verilen kelamlar gerçekten büyük. Mali noktada olmaktan öte bilhassa Afrika ülkelerine yönelik epey önemli bir dayanak olmadı. Merkel’in Afrika ülkelerine yönelik olumlu bir çıkışı vardı, “Oralara muhakkak takviyeler verilmelidir” diye. Afrika ülkeleriyle ilgili en can alıcı takviye ve amaç bizden oluyor. Türkiye olarak biz bu süreç içerisinde de her türlü takviyemizi Afrika ülkelerine verdik. Onları kendi başlarına bırakmadık. Aşı da verdik. Biz kendimiz çabucak hemen üretmedik lakin kendimize aldığımız aşılardan Afrika ülkelerine önemli manada gönderdik. Bilhassa teneffüs aygıtları da gönderdik.
“BİZE YABANCI BİRİSİ DEĞİL”
Müstakbel Almanya Başbakanı’nı nasıl buldunuz? Türkiye’nin değeri konusunda bilgilendirilmiş mi? SPD Yeşiller’le ortak olması kelam konusu, oradan Türkiye’ye yönelik kimi vakit garip bildiriler gelebiliyordu. Nasıl buldunuz Başbakan adayını?
Sayın Laschet, bana nazaran sempatik biri. Şunu da unutmayalım ki Alman idaresinde bakanlık yaptı. Yani dışarıdan gelen birisi değil. Aslında bize de yabancı değil. Yani SPD’nin ortasında olan birisi ve ortak dostlarımız var. Zannediyorum biz epey fazla yabancılık çekmeyeceğiz. O da yabancılık çekmeyecek. İnşallah Kasım-Aralık üzere de hükümeti kuracaklarını söylüyor. Ben güveniyorum.
Son vakit içinderda Balkanlar’da tasa verici bir tansiyon tırmanıyor. Bilhassa Sırp başkan Dodik’in açıklamaları korkutucu. Bu konuda değerlendirmeleriniz nelerdir?
Balkanlarda, Bosna-Hersek’te zorluklarla tesis edilen barış ve huzur ortamını koruma etmek epeyce değerli. Türk halkının gönlünde de ikili münasebetlerimizde de burasının farklı bir yeri vardır. Biz her vakit buradaki kardeş ülkelerin yanındayız. Temenni ederiz ki bundan daha sonra da barış, huzur ve inanç ortamının devamı istikametinde hareket edilir. Biz bundan daha sonra da bu sürece dayanak olmayı sürdüreceğiz.
“DİPLOMATİK TEAMMÜLLERE UYMUYORDU, BUNU KABUL EDEMEZDİK”
İskoçya’ya niye gitmediniz?
Glasgow’da düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği temalı Önderler Tepesi için talep ettiğimiz güvenlik protokolü standartları vardı. Bunlar memleketler arası bütün ziyaretlerimizde bize ve öteki bütün başkanlara her vakit uygulanan protokoldeki standartlardı. Lakin bize bunların son anda karşılanamayacağı söylendi. çabucak sonrasında bizim geri çevrilen talebimizdeki standartların diğer bir ülke için istisnai olarak sağlanabildiğini öğrendik. Bu diplomatik teamüllere de uymuyordu. Bunu kabul edemezdik. İlgili ünitelerimiz net bir duruşla görüşmelerini sürdürdü. Sağ olsun Boris Johnson da süreçle ilgilendi. Birinci başta probleminin çözüldüğünü tabir etti. Ama son anda bize geri dönüp İskoçya tarafının zorluk çıkardığını söylemiş oldu Taleplerimiz yerine getirilmeyince biz de Glasgow’a gitmekten vazgeçtik. Nihayetinde bu yalnızca kendi güvenliğimizle ilgili değil, ülkemizin prestijiyle da ilgili bir sıkıntıydı. Biz milletimizin prestijini korumakla mükellefiz. hiç bir yerde ülkemizin saygınlığına, izzetine halel gelmesine müsaade etmeyiz. Daha adil bir dünyayı lakin eşitlikçi bir yaklaşımla kurabileceğimizi de bu biçimdece bir sefer daha göstermiş olduk.