Saliha
Yeni Üye
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Bosna Hersek ve Karadağ ziyareti daha sonrasında basın mensuplarıyla gerçekleştirdiği söyleşide çarpıcı açıklamalarda bulundu.
GENEL KIYMETLENDİRME
Bosna Hersek ve Karadağ’a gerçekleştirdiğimiz ziyaretler çerçevesinde temaslarımızı tamamladık. Ziyaretimin birinci durağı olan Saraybosna’da Bosna-Hersek Devlet Başkanlığı Kurulu üyeleriyle bir ortaya geldik.
Bosna Hersek’teki temaslarımızda gerek ikili, gerek bölgesel, gerek global hususları ve her alandaki işbirliğimizi daha da ilerletmek için birlikte atabileceğimiz adımları konuştuk. Saraybosna-Belgrad otoyolu başta olmak üzere çeşitli alanlardaki mevcut projelerimizde gelinen evreyi kıymetlendirme fırsatı bulduk. Ülkelerimizin faydası ve Bosna-Hersek’in kalkınma çabalarının desteklenmesi ismine hayata geçirebileceğimiz yeni işbirliği alanları üzerinde fikir teatisinde bulunduk.
Güncellenmiş Özgür Ticaret Mutabakatının 1 Ağustos 2021 prestijiyle yürürlüğe girmesi, gerek ticaretimizin gerek Bosna Hersek’teki yatırımlarımızın artmasına katkı sağlayacaktır.
Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Kurulu Lideri Sayın Zeljko Komşic, Kurul üyeleri Sayın Şefik Caferovic ve Sayın Milorad Dodik ile gerçekleştirdiğimiz, ikili ve heyetler ortası görüşmelerin iki ülke içindeki bağlar ve işbirliği bakımından hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum.
Ziyaretimin Karadağ kısmında de gerek Cumhurbaşkanı Sayın Milo Cukanoviç gerek Başbakan Sayın Zdravko Krivokapiç ile samimi ve verimli görüşmeler yaptık. hem de Parlamento Lideri Aleksa Beçiç ile de ikili ve heyetler ortası görüşme gerçekleştirdik.
Dost ve müttefik Karadağ ile daima gelişen münasebetlerimizin daha da ilerlemesi için birlikte atabileceğimiz adımları değerlendirdik. Her manada epeyce dostça alakalar sürdürdüğümüz Karadağ’daki temaslarımda birebir anlayışın Karadağlı dostlarımızca da paylaşıldığını görmekten memnuniyet duydum.
Başka yandan Karadağ tarafında bilhassa oradaki Türk yatırımlarının artmasını dilek eden kuvvetli bir irade olduğunu gözlemlemek bizleri sevindirdi. Ziyaretim sırasında Karadağ’daki akraba toplulukların temsilcileri ve İslam Birliği Lideri ile de bir ortaya geldim.
şüphesiz Karadağ’ın epey kültürlü yapısının ahenk ve barış ortasında koruması, bu toplulukların huzur ve refahı bizim için kıymetlidir. Karadağ’daki görüşmelerimde muhataplarıma bu fikrimizi de aktardım.
Ziyaretim boyunca bize göstermiş oldukları misafirperverlik için her iki ülke makamlarına, tüm dost ve kardeşlerimize bilhassa şükranlarımı sunuyorum.
Bosna-Hersek ve Karadağ ziyaretlerimiz, buralarda yaptığımız programlar, Balkan bölgesine yönelik kapsamlı ve hayli istikametli ilgilerimizin güçlendirilmesi için yürüttüğümüz siyasetin son halkasını oluşturuyor. Bosna-Hersek Devlet Başkanlığı Kurulu ile bu yıl üçüncü defa bir ortaya geldik. Bu yakın temasları bilhassa süreklilik ve takip açısından da önemsiyorum.
Balkanlara bu yakın ilgimiz bundan daha sonra da devam edecektir. Bosna-Hersek’in barış ve istikrarının tüm Balkanların barış ve istikrarı için hayati değeri haizdir.
Bu yüzden buradaki gelişmeleri yakından takip ediyoruz ve Bosna Hersek’e siyasi, ekonomik, kültürel, askeri, bölgesel ve öteki konularda yardımcı oluyoruz. Bosna-Hersek’in iç siyasi meselelerini ülkenin toprak bütünlüğü ve siyasi birliği çerçevesinde çözmesini dilek ediyoruz.
Boşnak, Hırvat, Sırp, tüm Bosna-Hersekli muhataplarla yakın temaslarımızı sürdüreceğiz.
Bosna-Hersek ile ticaret hacmimizi 1 milyar avroya çıkartmayı planlıyoruz. Bunun için ek adımlar atıyoruz. Bu noktada Saraybosna-Belgrad otobanının tamamlanmasını epeyce önemsiyorum. Bu otoban Balkanların barış yolu projesi olacak ve tüm bölgenin kalkınmasına, barış ve istikrarına katkı sağlayacak. Sava Irmağının üstündeki köprü de 2022’nin sonunda tamamlanacak. Temelini bizler başkanlar olarak birlikte atmıştık. Bunlara Bosna-Hersek’in ekonomik kalkınmasını sağlayacak projeler olarak bakıyoruz.
Bosna-Hersek’e gelip Aliya İzzetbegoviç merhumu anmamak olmaz. Hakikaten uçaktan iner inmez merhumun kabrini ziyarete gittik, orada duamızı yaptık. Tabi Bosna savaşında şehit edilen kardeşlerimizi de rahmetle ve hüzünle andık. Bizim tüm gayretimiz, dileğimiz ve duamız tekrar bu biçimde acıların asla yaşanmamasıdır. Bu yüzden de Balkanlar’dan Afrika’ya, Kafkaslardan Orta Asya’ya kadar her yerde faal ve epey istikametli diplomasiye devam edeceğiz.
Karadağ’a gerçekleştirdiğim birinci resmi ziyaretten son derece mutlu ayrıldım. Karadağ Cumhurbaşkanı Cukanoviç ile Antalya’da bir ortaya gelmiştik. Bu ziyaretim sırasında da ikili münasebetlerimizi, bölgesel bahisleri ve bir arada atabileceğimiz adımları ele aldık. Karadağ’ın NATO üyeliğini destekledik ve bunun olumlu sonuçlarıni görüyoruz. Ayrıyeten Karadağ ile 250 milyon avroluk ticaret maksadına ulaşmak için yol haritamızı ele aldık.
Türkiye’de 150-200 bin kadar Karadağ kökenli vatandaşımız bulunuyor ve ülkelerimiz içinde kuvvetli bağlar mevcut. Balkanlarla olan derin tarihi ve kültürel bağlarımızı ve bölgenin jeostratejik kıymetini dikkate aldığımızda, bizim buralardaki gelişmelere bigane kalmamız olağan olarak düşünülemez. Biz hem Balkanlardaki tarihi mirasımıza sahip çıkacağız tıpkı vakitte yeni gelişmeler ışığında bölgenin barış, istikrar ve kalkınmasına katkı sunmaya devam edeceğiz.
SORU- KARŞILIK
– Afganistan’da güvenlik ve istikrarın sağlanmasında Türkiye’nin yeni kurulacak hükümete nasıl bir dayanağı olabilir? Bu minvalde Afganistan’ın güvenliğinin yalnızca Afgan halkı açısından değil, komşu ülkeleri açısından da son derece kıymetli olduğu göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye’nin öncülüğünde Afganistan’ın komşuları olan Pakistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan’ın da dahil olduğu bir müddetç işletilebilir mi?
Şu anda çabucak hemen Afganistan’da bir hükümet kurulmadı ve ne üzere bir getirisi gdolayısü olacak aşikâr değil. Taliban’ın açıklamaları ölçülü lakin 20 yıl öncesinin açıklamalarıyla, şimdiki açıklamalar sanki örtüşüyor mu? Buna baktığımız vakit burada tabi tereddütler kelam konusu. Burada süreci şu anda bizim hassasiyetle izlememiz lazım. İşte bakın hiç umulmadık anda 200’e yakın insan öldü. Ölenlerin ortasında Taliban mensupları da var. Edinilen istihbarata göre büsbütün DEAŞ Horasan deniliyor. Biz burada süreci dikkatle takip etmeliyiz. Bir kere mutlaka Taliban’ın devlet olma yahut devlet yönetme noktasındaki duruşu nedir, bunu goreceğiz.
Biz 20 yıldır Afganistan’a gerek altyapı gerek üstyapı ile ilgili olsun, her türlü takviyesi verdik. Fakat gel gör ki, örneğin Afganistan’ın kuzeyinde Taliban hayli önemli hasarlar verdi. örneğin şu anda kendisi de bir Türk olan Dostum tehdit altında olduğu için Afganistan’dan çıkmak zorunda kaldı. Artık bunlar tabi düşündürücü. Yarın öbür ne olur ne olmaz bunları bilemeyiz. Birebir biçimde Afganistan’ın komşusu durumunda olan ülkeler, Azerbaycan’dan başlamak suretiyle, burada Türkmenistan, öbür tarafta Kırgızistan, Kazakistan, Tacikistan daima bir arada Taliban’ın atacağı olumlu adımlara tahminen ortak olmak isterler.
Biz de bu noktada yardımcı olmak isteriz. Türkiye Cumhuriyeti’nin aşikâr bir birikimi var, aşikâr bir alt yapısı var. Bu birikim ve alt yapıyla yardımcı olmak isteriz. Ancak yardımcı olabilmek için de kapıların bir açılması lazım. Onun için de şu anda bizim istihbaratımızın Taliban muhataplarıyla görüşmeleri oluyor. Bunun haricinde güneyde kimi ülkelerde bir ortaya gelmek suretiyle görüşmeler oluyor. Hepsinden öte işte artık Hekim Abdullah Abdullah ve Hamid Karzai oralarda bir ortaya geliyorlar. Onların verdiği sinyaller de bizim için fazlaca hayli değerli.
Türkiye olarak bizim sıkıntımız şu; Afganistan hızla toparlanmalıdır. Artık Afgan halkı bu kadar yükü çekemez. Ortada 40 milyona yakın bir nüfus var. Devasa bir ülke var. Biz Afganistan’ın birliğine, birlikteliğine her türlü takviyesi vermeye hazırız. Kâfi ki Afganistan tarafınca da bu manada o yaklaşımı nazaranlim.
– Dün Türkiye’nin teknik heyet haricinde sivil ve askeri bütün ögelerini Afganistan’dan çektiğini söylemiş olduniz. Buraya Libya gibisi bir mutabakat ile dönme ihtimali var mı? Şimdiden bunu konuşmak erken mi? “Taliban’ın Kabil Havalimanı’nın işletilmesi noktasında bize teklifleri var. Bu mevzuda çabucak hemen verilmiş bir sonucumız yok” dediniz. Hangi kaideler altında bunu kabul ederiz. Mutabakat sağlanırsa Somali gibisi bir işletme durumu mu olur? Türkiye Afganistan krizinde ne tıp bir rol oynayabilir?
Libya üzere bir mutabakat yapmak mümkün değil diyemem. Birebir tıp bir muahedeyi yaparız. Kâfi ki birebir biçimde karşımızda bir muhatap bulalım. Şayet birebir biçimde bir muhatap karşımızda olursa niçin o denli bir muahede yapmayalım? Bizim kaygımız sorun çözmek.
– Lakin Türkiye’de kimi bölümlerin Taliban’ın muhatap alınmaması konusunda görüşleri var.
Bizi kimi kısımlar ilgilendirmez. Biz kendi irademize bakacağız. Biz ne düşünüyoruz, ne yapacağız ona bakarız. Türkiye’nin bu kimi kesitler söylemiş olduğiniz muhalefeti, anamuhalefeti hiç bir biçimde tahlil odaklı çalışmadı ki… Lakin biz tahlil odaklı çalışıyoruz. “Taliban’la tıpkı masaya oturulmasın!” diyorlar. Bir kez tıpkı masaya oturmadan hiç bir yerde siz bir tahlil üretemezsiniz. örneğin Dodik, “Biz neden üçüncü bir ülkeyi kalkıp da ortamıza sokalım? Erdoğan var, Erdoğan’ı davet edelim. Türkiye var, Türkiye’yi davet edelim. Onlarla biz bu işi yapalım” diye basın toplantısında açık açık söylemiş oldu. Ortada bu tıp şeyler de var. Ancak bu hususta Türkiye’nin muhalefeti, anamuhalefeti bu biçimde bir yaklaşımın içerisine girmedi, girmez. Lakin bizim bu noktada özgüvenimiz var. Özgüvenimizle birlikte şayet Türkiye’ye bu biçimde bir şey gelirse, biz de değerlendirmelerimizi yaparız. Değerlendirmelerimizi yaptıktan daha sonra da bu biçimde bir işe girmemiz gerekirse gireriz, girmememiz gerekirse girmeyiz. Biliyorsunuz birinci etapta biz Afganistan’dan çıkmayı düşünmedik. NATO tepesinde de bunları Biden ile konuştuk lakin Biden’a biz 3 tane teklif getirdik. Dedik ki, bir kez idari ve mali noktada bize dayanak olacaksınız. İki, diplomatik dayanak vereceksiniz. Üç, lojistik dayanak vereceksiniz. Şayet bunlar verilirse biz burada kalabiliriz. Havaalanı sıkıntısında de Taliban ne diyor, “Güvenliği bize verin lakin işletmeyi siz alın.” Nasıl güvenliği size veririz? Güvenliği siz aldınız, daha sonrasında orada bir daha kan gövdeyi gdolayırse biz bunu dünyaya nasıl izah edeceğiz? Bu kolay bir iş değil. İşte bunlar konuşuldu, çabucak sonraki gün 200’e yakın kişi öldü.
– Onlar da görmüştür tahminen efendim?
Belki… Fakat bütün bunların riski var. Biz artık evvelki gece prestijiyle elhamdülillah bütün oradaki takımımızı aldık; asker, sivil döndük. bu biçimdece Afganistan’dan grubumuzu çıkarmış olduk.
– Büyükelçiliğimiz ne olacak, çalışmaya devam edebilecekler mi? Bir yer değişikliği olmuştu sanırım?
Büyükelçiliğimiz, biliyorsunuz iki haftadır çalışmalarını süreksiz olarak Kabil Havaalanında yürütüyordu. Evvelki gün bir daha kent merkezindeki büyükelçilik binamıza döndüler ve faaliyetlerine buradan devam ediyorlar. Şu anki planımız bu türlü diplomatik varlığımızın sürdürülmesi istikametinde. Planlarımızı güvenlik durumuyla ilgili gelişmelere göre daima güncelliyoruz. Tüm ihtimallere karşı gerekli alternatif planlarımızı hazır tutuyoruz. İşçimizin güvenliği önceliğimizdir.
– Ben Müslüman bayanlarla ilgili bir şey sorayım istiyorum. Müslüman bayanın eğitimi, siyasi ve toplumsal hayatta faal yer alması konusunda Türkiye örnek bir ülke. Biz Müslüman bayanlar deneyimlerimizi Afgan bayanlarla paylaşabilmemiz için nasıl bir yol önerirsiniz?
Afgan bayanlarıyla alakalı olarak, biz ülkemizdeki bayanları nasıl görüyorsak Afganistan’daki bayanların birebir hakları yaşaması noktasında elimizden gelen bütün uğraşla adımlarımızı atarız. Lakin takdir edersiniz ki, Afganistan’ın kaideleriyle Türkiye’nin kaidelerini tıpkı biçimde değerlendiremeyiz. Orada şu anda muhakkak bir müddetç var ve bu sürecin bir akıp gitmesi lazım ki sağlıklı bir ortam ortaya çıksın. Vakit zaman Afganistan’dan parlamentodan gelen bayan parlamenterler oldu. Onlarla da görüşürdüm. Onlar da kendi bayanlarının duruşunu anlattıkları vakit muhakkak bir ilerleme kaydettiklerini söylerlerdi. Örnek olarak da bizim bayanlarımızı gösterirlerdi. Artık burada da tabi Taliban’ın bayanlara bakışı bana göre 20 yıl öncesi üzere olmayacaktır. Onlar bu hususta da bir değişikliği kesinlikle nazaranceklerdir. Bunların bulunduğu yerde direnmelerinin de herbiçimde manası olmayacaktır. Ve bütün bu görüşmelerde, gelişmelerde, bir daha az evvel söylemiş olduğim üzere, bizden istedikleri bir dayanak olması halinde biz her türlü takviyesi Afganistan’a veririz ki bu reformist bir yaklaşımdır. Bu reformist yaklaşımda da bir daha Afganistan bu biçimde bir talepte bulunursa biz bu talebi de yerine getiririz.
– Türkiye, DEAŞ ile göğüs göğüse savaşan tek NATO ve Koalisyon ülkesi olarak Suriye ve Irak’ta 4000’den çok DEAŞ’lıyı etkisiz hale getirdi. Amerika Birleşik Devletleri’nin eski lideri Donald Trump son açıklamasında DEAŞ’ın Horasani kümesini değerlendirirken dedi ki: “Biliyorsunuz DEAŞ’ın yüzde 100’ünü devirdim. Suriye’de, Irak’ta devirdik. Artık yeni bir DEAŞ var” Trump’ın bu açıklamalarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Doğrusu ben bu açıklamayı hiç gerçek bulmuyorum. bu biçimde bir şey mutlaka kelam konusu değil. Yani Sayın Trump’la bizim ikili özel görüşmelerimiz de olmuştur lakin bir sefer Amerika, DEAŞ’ı bitirmemiştir. DEAŞ’a karşı da hiç bu biçimde önemli ve kararlı bir çaba vermemiştir. DEAŞ’a karşı dünyada kararlı uğraş eden tek ülke vardır, o da Türkiye’dir. Bu çabayı biz ülkemizde verdik, veriyoruz, şu anda hala veriyoruz. Irak’ta verdik, veriyoruz. Suriye’de verdik veriyoruz. Sanki onlar dünyanın neresinde DEAŞ ile çaba vermişler? Şayet bunları bitirmiş olsalardı, Irak’takileri bitirirlerdi; Irak’ta bile halledemediler, bu çaba şu anda hala devam ediyor. Temennim odur ki şu anda Biden idaresi Amerika’nın bıraktığı yerden, bu biçimde bir yaklaşımı devam ettirsin ve DEAŞ Horasan’ı halletsinler. Zira artık önümüzde artık DEAŞ Horasan diye bir şey çıktı. Onlarla bu çabayı sürdürelim. Biz de onlarla birlikte adım atarız.
– Bosna Hersek’te BM’nin eski yüksek temsilcisi Valentin İnzko’nun Srebrenitsa Soykırımı’nın inkarını hata sayan sonucu ile başlayan tansiyona karşın, Bosna-Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi’nin üç üyesi, Zat-ı devletlerinin ziyareti vesilesiyle bir ortaya geldiler. Hem Sırp başkan Milorad Dodik’in birebir vakitte Hırvat önder Jelko Komşiç’in Türkiye’nin bölgede huzur ve barışın garantörü olduğu biçimindeki beyanları dikkate alındığında, ülkemizin Bosna’da bundan daha sonra üstleneceği rol ne olacaktır?
Az evvel de tabir ettiğim üzere, Bosna’da şayet bu üçlü kendi içinde bir beraberlik sağlar ve “Biz Türkiye’ye bu biçimde bir bakılırsavi vermek istiyoruz, bizim işimize kimse karışmasın, yalnızca Türkiye burada bizim ismimize bir arabuluculuk yapsın” derlerse biz bu biçimde bu işe gireriz. Lakin Bosna-Hersek Devlet Başkanlığı Kurul üyelerinin bu sonucu vermesi lazım. Kendi içlerinde bu sonucu vermeleri bizim bu biçimde bir adımı atmamız için kafidir. Kendilerine söylemiş oldum esasen. “Eğer bu biçimde bir karar verecek olursanız, biz de değerlendirmelerimizi yaparız. Bir yerlerden talimat bekleyerek değil, siz üçlü olarak bu sonucu verin. daha sonrasında da sizin aldığınız karar üzerine, bu adımı iyisiyle atarız.” dedim.
PAŞİNYAN’IN TÜRKİYE ÇIKIŞI
– 25 Ağustos’ta yaptığınız açıklamada, “Dağlık Karabağ’daki işgalin sona ermesiyle bir arada bölgemizde kalıcı barış ismine yeni bir fırsat penceresi açıldı. Ermenistan’ın bunu değerlendirmesi halinde biz de gerekeni yapacağız” demiştiniz. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Türk kamuoyundan kimi olumlu sinyaller aldıklarını belirterek “Bu sinyalleri değerlendireceğiz” dedi. Bu açıklama ile ilgili görüşünüzü alabilir miyiz? Yeni periyotta ne beklemeliyiz ikili alakalarda?
Ermenistan’da kurulan yeni hükümetin bölge için güzel olmasını temenni ediyorum. Bölgemizde yeni, yapan yaklaşımlara muhtaçlık var. Görüş ve beklenti farklılıkları bulunsa da, birbirinin toprak bütünlüğü ve egemenliğine hürmet dâhil, inanç temelinde düzgün komşuluk alakaları geliştirmek için samimi bir uğraş göstermek sorumlu bir hareket biçimi olacaktır. Yakın tarih, hasımlık kaynağı olmamalı; sürdürülebilir barış ve bir arada yaşama için yapan adımlar atılmalıdır. Tek taraflı suçlamalar yerine ileri bakan, gerçekçi yaklaşımlar hâkim olmalıdır. Bu tarafta ilerlemeye hazır olduğunu beyan eden bir Ermenistan hükümeti ile ilgilerimizi kademeli olarak olağanlaştırmak için çalışabiliriz. Artık barış ve istikrarı kalıcı hale getirip, ekonomik kalkınma ve bölgesel iş birliği kaidelerini sağlamalıyız. Emsal anlayışla, Azerbaycan da kapsamlı bir barış muahedesi için Ermenistan ile müzakereler başlatmayı öneriyor. 9 Kasım 2020 tarihindeki üçlü deklarasyonda mutabık kalındığı üzere, tüm bölgenin birbirine bağlanması suretiyle, güney Kafkasya’yı dönüştürecek yeni fırsatlar doğacaktır. Bu tarihi fırsatı âlâ kullanmak isteyen tüm taraflarla çalışmaya hazırız. 5’li ya da 6’lı bir platform teklifimiz ortada. Bu platformun ortasında Türkiye, Azerbaycan, Rusya, İran ve Ermenistan var. Hatta biz dedik ki bunun içerisine Gürcistan’ı da koyalım. Şayet bu platform bu türlü kabul edilmiş olsa o denli zannediyorum ki bölge fazlaca daha rahatlayacak. Zira bölgede demiryollarının, otoyolların yapılması gerekiyor. Bu platform olduğu takdirde bu yollar, gönülleri de birbirine bağlayacaktır. bu biçimde bir adımın atılmasıyla da bölgedeki külfetleri aşmış oluruz diye düşündük. Sayın Putin’le bunları görüştüğümüzde mutabık kaldık. Tıpkı biçimde İlham Aliyev’le mutabık kaldık. Bu ortada İran’da Cumhurbaşkanı değişikliği oldu. İran’ın yeni Cumhurbaşkanı Sayın Reisi ile de bunu konuşabiliriz. daha sonra bir daha bu platformun hayata geçirilmesi için adımlarımızı atarız.
S-400 KONUSUNDA RASTGELE BİR TEREDDÜTÜMÜZ YOK
– Geçtiğimiz günlerde Rus yetkililerden ikinci paket S-400 alımıyla ilgili ilerleme sağlandığı açıklaması geldi. İkinci paket alım kelam konusu mu? Bir de İsrail ile ilgilerin güzelleştirilmesiyle ilgili rastgele bir müddetç var mı işleyen?
Rusya’yla ilgili, ikinci paketin alımı vesaire, bu konularda bizim rastgele bir tereddüdümüz yok. Rusya’yla bizim gerek S-400 konusu olsun, gerek savunma sanabir daha yönelik olsun, biroldukca adımımız var. Hatta daha değişik bir alternatifi söyleyeyim. örneğin bu yangınlarda onlardan gelen Ilyushin uçaklarını kullandık. Son telefon konuşmamızda da bu mevzuyu görüştük. Rusya seyahatimde de bütün bunların hepsini tekrar ele alacağız.
Öteki sorunuza gelecek olursak, biz İsrail ile ilgili durumları esasen Sayın Cumhurbaşkanıyla görüşerek gözden geçirmiş bulunuyoruz. Kâfi ki başbakan ve öteki bakanlarda bir düşünce olmasın. Şayet bu BM Genel Şurasında Sayın Cumhurbaşkanı orada olursa tahminen onunla orada da bir görüşmemiz olabilir.
28 ŞUBAT DAVASI
– 28 Şubat davasında kimi eski generallerin mahpus cezaları infaz ediliyor. Söylentiler oldu sizin affedebileceğinize yönelik, bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Yargı sonucunı verdi. Bu karar daha sonrasında bizim kapımızı çalan olmadı.
– Cumhur İttifakı olarak “Yeni Anayasa” teklifinizi ortaya koymaya hazırlanıyorsunuz. Muhalefet partilerinden bu konuda beklentiniz var mı?
Muhalefet partilerinden rastgele bir beklentimiz yok. Zira biz aslına bakarsanız rastgele bir adımı atmadan muhalefet partileri kapısını kapattı. CHP’si de İP’i de hepsi kapılarını kapattı. bu biçimde biz hangisine bu yaptığımız çalışmayı, taslağımızı takdim edeceğiz? Biz artık taslağımıza son halini verdikten daha sonra ben Cumhur İttifakı’nda Devlet Bey’e takdim edeceğim. Devlet Beyefendi de takımıyla gözden geçirecek, daha sonrasında çalışmaya devam edeceğiz.
SEÇİM BARAJI
– Seçim ve siyasi partiler maddesindeki değişikliklerde sona gelindi. En merak edilen nokta seçim barajı. Baraj yüzde 5’e düşme ihtimalinden kelam ediliyor. Bir diğer ihtimal şayet partiler ittifak halinde seçime girerlerse onlar için farklı bir baraj, örneğin yüzde 7 ya da 10 barajının devam etmesi öngörülüyor. Seçim barajı düşecek mi? Sizin ittifaklar için öteki bir baraj olması tarafında görüşünüz var mı?
Barajla ilgili olarak şu anda besbelli hale gelen aslında 7 lakin bu mevzuda Cumhur İttifakı olarak MHP’li arkadaşlarımızın kesin sonucunı bizim arkadaşlarımız çabucak hemen almış değiller. Lakin 7 netleşmiş vaziyette. MHP de 7’ye olumlu bakıyor. Bunun altında bir şey olur mu olmaz mı, çabucak hemen önümüze gelmiş değil. O denli bir şey olursa o da tabi konuşulabilir lakin şimdilik bu biçimde bir şey yok.
TOPLUMSAL MEDYA DÜZENLEMESİ
– Sayın Cumhurbaşkanım siyasette en çok son periyotta yaptığınız açıklamalarda palavra terörüne epeyce önemli manada tenkitlerde bulundunuz. Şu ifadeyi kullanmıştınız, “Türkiye CHP zihniyetine, palavra ve iftira zulmüne maruz kalmaktadır. Bu büyük bir sorun haline gelmiştir.” … AK Parti’nin bir çalışması olduğunu biliyoruz, palavra terörüyle ilgili. Türkiye’de de Almanya ve Fransa’da olduğu üzere palavrası yayan politikler, gazeteciler ya da içerik sağlayıcılara önemli yatırımlar getirilmeli mi, bu palavra terörünü önleyebilir mi
Ülkemiz, benim “yalan terörü” olarak tabir ettiğim ataklara fazlaca sık maruz kalıyor. FETÖ’sünden PKK’sına, terör örgütleri her mecrada türlü palavralarla ülkemizi amaç alıyorlar. Bakıyorsunuz CHP ve Bay Kemal başta olmak üzere muhalefet partileri de bu palavralara epey teşne. Adeta palavra fabrikası üzere çalışıyorlar. Dijital terör deseniz, o da daima iş başında. Bunlara karşı yasal düzenlemelerimiz şüphesiz oldu ancak epey daha kuvvetli adımlar atmamız kaçınılmaz. Palavra terörüyle gayret etmekte kararlıyız. Arkadaşlarımız Türkiye’deki datanın, Türkiye’de kalacağı, vatandaşlarımızın kişilik haklarını, bilgilerini koruyacak, gerek klâsik gerek yeni bağlantı mecralarındaki itibarsızlaştırma, karalama, palavra ve iftira kampanyalarına karşı duracak yeni bir yasa çalışması için teknik bir çalışma yürütüyorlar. En kısa vakitte hazırlıklar tamamlanacak. Meclis açılır açılmaz bu bahis Meclis’imizin gündemine getirilecektir. Bu bahis ülkemiz için epey kıymetlidir, demokrasimiz için kıymetlidir. Hem ferdî hak ve özgürlükleri koruyacak, tıpkı vakitte milletimize, devletimize yönelecek sistematik dezenformasyon ve palavra terörüne karşı ulusal güvenliğimizi koruyacak bir yasal tabanın ortaya konmasına katkı vereceğiz. Tabi yalnızca palavra olayı da değil. Twitter üzere toplumsal medya platformlarının burada yalnızca kuru kuruya bir ofis açmasını kast etmiyoruz. Gelecekler, burada işçisiyle her şeyiyle bulunacaklar ve rastgele bir ihlal durumunda cezası da verildiği vakit bu cezaları da tahsil edilecek. Şu an prestijiyle bakıyorsunuz Twitter’ın, Facebook’un hiç birisinin rastgele bir yanlış iş yaptıkları vakit muhatap alınabilecek bir özellikleri yok. Biz bunlarla uğraşamayız. Bedel ödeyecekler. Öteki dermanı yok bu işlerin.
YÜZ YÜZE EĞİTİM
– 6 Eylül 2021 prestijiyle tüm kademelerde haftada 5 gün yüz yüze eğitime başlanıyor. Öğrenciler, yaklaşık 1,5 sene pandemi sebebi öne sürülerek yüz yüze eğitim ve öğretimden uzak kalmak zorunda kaldı. Öğrenciler, veliler ve öğretmenlere yeni eğitim ve öğretim periyodunda tavsiyeleriniz var mı?
Tabi çocuklarımızın sahiden okuldan, öğretmenden bu kadar uzak kalmış olmaları onlarda da belirli bir rehaveti ister istemez meydana getirdi. Lakin artık 6’sından itibaren yeni süreç başlıyor. Ben inanıyorum ki bu yeni süreçte artık yavrularımız hem kitaplarına hem bilgisayarlarına kavuşacaklar. Tüm bunlarla birlikte tavsiyem şu, çocuklarımız mümkün olduğunca ellerindeki o cep telefonlarından uzak kalsınlar. Zira bu onlarda bağımlılık oluşturabiliyor. esasen uzmanlar da bunun ıstırabına dikkat çekiyorlar, bundan uzak kalmalarını tavsiye ediyorlar.
KORONA AŞISI
– Yeni tip corona virüse (Covid-19) karşı geliştirilen yerli aşı Turkovac’ın Faz-3 basamağı da uygulanmaya başladı. Faz-3 basamağının akabinde birinci aşımıza da kavuşacağımız tabir ediliyor. Birtakım vatandaşlarımızın çekinceleri var aşı olmakta tereddüt ediyorlar, tavsiyeleriniz neler efendim?
Benim tavsiyem tabi ki vatandaşımızın, halkımızın katiyetle aşı konusunda bilhassa hassasiyet göstermesi, aşı olması, olmayanlara da tavsiye etmesi, onların da aşı olmalarını sağlamasıdır. Zira biz aşıyı ne kadar yaygınlaştırırsak bu biçimde ben inanıyorum ki bir an evvel hadise sayısı da, vefat sayısı da azalacaktır. Bilim bunu söylüyor. Tabi yaklaşımımız aşıda zorlama olmaması, bunun gönüllülük temeline göre yapılmasıdır.
IMF’NİN KAYNAK TAHSİSİ
– Türkiye’de ekonomik bilgiler süratli toparlanmaya işaret ediyor. 2020’de olumlu büyüyen sayılı ülkelerden olan Türkiye bu yılı yüksek büyümeyle kapatacak. Memleketler arası kuruluşlar da beklentilerini üst istikametli revize ediyor. Tam bu noktada IMF 650 milyar dolarlık bir özel çekim hakkı tahsis etti üye ülkelere. Bu kapsamda Türkiye’ye de 6,3 milyar dolarlık çekim hakkı tahsis edildi. Bu muhalefet tarafınca çarpıtarak güya bir stand-by mutabakatı imzalanmış üzere lanse edilmeye çalışıldı. Muhalefetin bu bahisteki halini nasıl değerlendiriyorsunuz? Ekonomik toparlanmayı gölgeleme maksadı mı taşıyor, muhalefetin bu hali ne dersiniz?
Muhalefetin aslına bakarsan bütün işi bu… Bu, tüm üye ülkelerin kullanmasına açılmış bir kaynak. tıpkı vakitte rezerv ölçümüz Allah nasip ederse yıl sonu prestijiyle 115 milyar doları yakalayacak. Fazlası olacak, azı olmayacak. Tabi muhalefetin hesapları daha farklıydı, bunlar fazlaca daha düşük sayılar planlıyorlardı, bunların hesapları tutmadı. Artık 115 milyar doların üzerine çıkacak olması bunlara kaygı oldu. Bu keder bunları geriyor. O denli de olsa bu biçimde de olsa inşallah biz 115 milyar doların üzerine bu biçimdece çıkmış olacağız.
Öteki taraftan bu kadar afet yaşadık. Bu afetlere karşın biz kalkıp da “halimiz ne olacak” demiyoruz hamdolsun. Ancak bakıyorsun Bay Kemal hala saçmalıyor. Kalkıyor iki de bir “AFAD’a para vermeyin, yok şunu şuraya vermeyin, buraya bunu vermeyin.” diyor. Niçin rahatsız oluyorsun bundan? AFAD devletin bir kurumu. Buraya vatandaş gelip resmi olarak para veriyorsa bu seni niçin rahatsız ediyor? AFAD’a gelen paralar, konut imalinden tut da altyapıya üstyapıya varıncaya kadar buralarda kullanılıyor. Şu an prestijiyle bizim bir sefer çabucak hızla yapılmakta olan meskenlerimiz var. Bunları TOKİ olarak yapıyoruz ve yıl sonuna kadar da inşallah biz bir yılda bu konutları yapacağız. Bunlar devam ediyor. AFAD’ın bir öbür özelliği daha var. Vatandaşın telef olmuş hayvanlarının yerine yenilerini kendilerine teslim ediyor. Arıları, kanatlı hayvanları vesaire çabucak teslim ediyor. Benim o vatandaşım bekleyemez ki… Vatandaşım bunlar anında kendisine geldiği vakit huzur buluyor ve devletine güveniyor, inanıyor. Bir taraftan da şu anda birfazlaca yerde altyapı külfetlerini süratli bir biçimde gideriyoruz. örneğin esnafımıza belirli oranda nakdî dayanaklar verildi. Birinci etapta 50 milyon dayanak toplu olarak verildi. Valilerimiz tespitleri yaptılar, daha sonra da bunların hepsi valilerimiz tarafınca esnaflarımıza dağıtıldı. Ancak muhalefetteki bu hazımsızlık fazlaca makus bir şey.
GENEL KIYMETLENDİRME
Bosna Hersek ve Karadağ’a gerçekleştirdiğimiz ziyaretler çerçevesinde temaslarımızı tamamladık. Ziyaretimin birinci durağı olan Saraybosna’da Bosna-Hersek Devlet Başkanlığı Kurulu üyeleriyle bir ortaya geldik.
Bosna Hersek’teki temaslarımızda gerek ikili, gerek bölgesel, gerek global hususları ve her alandaki işbirliğimizi daha da ilerletmek için birlikte atabileceğimiz adımları konuştuk. Saraybosna-Belgrad otoyolu başta olmak üzere çeşitli alanlardaki mevcut projelerimizde gelinen evreyi kıymetlendirme fırsatı bulduk. Ülkelerimizin faydası ve Bosna-Hersek’in kalkınma çabalarının desteklenmesi ismine hayata geçirebileceğimiz yeni işbirliği alanları üzerinde fikir teatisinde bulunduk.
Güncellenmiş Özgür Ticaret Mutabakatının 1 Ağustos 2021 prestijiyle yürürlüğe girmesi, gerek ticaretimizin gerek Bosna Hersek’teki yatırımlarımızın artmasına katkı sağlayacaktır.
Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Kurulu Lideri Sayın Zeljko Komşic, Kurul üyeleri Sayın Şefik Caferovic ve Sayın Milorad Dodik ile gerçekleştirdiğimiz, ikili ve heyetler ortası görüşmelerin iki ülke içindeki bağlar ve işbirliği bakımından hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum.
Ziyaretimin Karadağ kısmında de gerek Cumhurbaşkanı Sayın Milo Cukanoviç gerek Başbakan Sayın Zdravko Krivokapiç ile samimi ve verimli görüşmeler yaptık. hem de Parlamento Lideri Aleksa Beçiç ile de ikili ve heyetler ortası görüşme gerçekleştirdik.
Dost ve müttefik Karadağ ile daima gelişen münasebetlerimizin daha da ilerlemesi için birlikte atabileceğimiz adımları değerlendirdik. Her manada epeyce dostça alakalar sürdürdüğümüz Karadağ’daki temaslarımda birebir anlayışın Karadağlı dostlarımızca da paylaşıldığını görmekten memnuniyet duydum.
Başka yandan Karadağ tarafında bilhassa oradaki Türk yatırımlarının artmasını dilek eden kuvvetli bir irade olduğunu gözlemlemek bizleri sevindirdi. Ziyaretim sırasında Karadağ’daki akraba toplulukların temsilcileri ve İslam Birliği Lideri ile de bir ortaya geldim.
şüphesiz Karadağ’ın epey kültürlü yapısının ahenk ve barış ortasında koruması, bu toplulukların huzur ve refahı bizim için kıymetlidir. Karadağ’daki görüşmelerimde muhataplarıma bu fikrimizi de aktardım.
Ziyaretim boyunca bize göstermiş oldukları misafirperverlik için her iki ülke makamlarına, tüm dost ve kardeşlerimize bilhassa şükranlarımı sunuyorum.
Bosna-Hersek ve Karadağ ziyaretlerimiz, buralarda yaptığımız programlar, Balkan bölgesine yönelik kapsamlı ve hayli istikametli ilgilerimizin güçlendirilmesi için yürüttüğümüz siyasetin son halkasını oluşturuyor. Bosna-Hersek Devlet Başkanlığı Kurulu ile bu yıl üçüncü defa bir ortaya geldik. Bu yakın temasları bilhassa süreklilik ve takip açısından da önemsiyorum.
Balkanlara bu yakın ilgimiz bundan daha sonra da devam edecektir. Bosna-Hersek’in barış ve istikrarının tüm Balkanların barış ve istikrarı için hayati değeri haizdir.
Bu yüzden buradaki gelişmeleri yakından takip ediyoruz ve Bosna Hersek’e siyasi, ekonomik, kültürel, askeri, bölgesel ve öteki konularda yardımcı oluyoruz. Bosna-Hersek’in iç siyasi meselelerini ülkenin toprak bütünlüğü ve siyasi birliği çerçevesinde çözmesini dilek ediyoruz.
Boşnak, Hırvat, Sırp, tüm Bosna-Hersekli muhataplarla yakın temaslarımızı sürdüreceğiz.
Bosna-Hersek ile ticaret hacmimizi 1 milyar avroya çıkartmayı planlıyoruz. Bunun için ek adımlar atıyoruz. Bu noktada Saraybosna-Belgrad otobanının tamamlanmasını epeyce önemsiyorum. Bu otoban Balkanların barış yolu projesi olacak ve tüm bölgenin kalkınmasına, barış ve istikrarına katkı sağlayacak. Sava Irmağının üstündeki köprü de 2022’nin sonunda tamamlanacak. Temelini bizler başkanlar olarak birlikte atmıştık. Bunlara Bosna-Hersek’in ekonomik kalkınmasını sağlayacak projeler olarak bakıyoruz.
Bosna-Hersek’e gelip Aliya İzzetbegoviç merhumu anmamak olmaz. Hakikaten uçaktan iner inmez merhumun kabrini ziyarete gittik, orada duamızı yaptık. Tabi Bosna savaşında şehit edilen kardeşlerimizi de rahmetle ve hüzünle andık. Bizim tüm gayretimiz, dileğimiz ve duamız tekrar bu biçimde acıların asla yaşanmamasıdır. Bu yüzden de Balkanlar’dan Afrika’ya, Kafkaslardan Orta Asya’ya kadar her yerde faal ve epey istikametli diplomasiye devam edeceğiz.
Karadağ’a gerçekleştirdiğim birinci resmi ziyaretten son derece mutlu ayrıldım. Karadağ Cumhurbaşkanı Cukanoviç ile Antalya’da bir ortaya gelmiştik. Bu ziyaretim sırasında da ikili münasebetlerimizi, bölgesel bahisleri ve bir arada atabileceğimiz adımları ele aldık. Karadağ’ın NATO üyeliğini destekledik ve bunun olumlu sonuçlarıni görüyoruz. Ayrıyeten Karadağ ile 250 milyon avroluk ticaret maksadına ulaşmak için yol haritamızı ele aldık.
Türkiye’de 150-200 bin kadar Karadağ kökenli vatandaşımız bulunuyor ve ülkelerimiz içinde kuvvetli bağlar mevcut. Balkanlarla olan derin tarihi ve kültürel bağlarımızı ve bölgenin jeostratejik kıymetini dikkate aldığımızda, bizim buralardaki gelişmelere bigane kalmamız olağan olarak düşünülemez. Biz hem Balkanlardaki tarihi mirasımıza sahip çıkacağız tıpkı vakitte yeni gelişmeler ışığında bölgenin barış, istikrar ve kalkınmasına katkı sunmaya devam edeceğiz.
SORU- KARŞILIK
– Afganistan’da güvenlik ve istikrarın sağlanmasında Türkiye’nin yeni kurulacak hükümete nasıl bir dayanağı olabilir? Bu minvalde Afganistan’ın güvenliğinin yalnızca Afgan halkı açısından değil, komşu ülkeleri açısından da son derece kıymetli olduğu göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye’nin öncülüğünde Afganistan’ın komşuları olan Pakistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan’ın da dahil olduğu bir müddetç işletilebilir mi?
Şu anda çabucak hemen Afganistan’da bir hükümet kurulmadı ve ne üzere bir getirisi gdolayısü olacak aşikâr değil. Taliban’ın açıklamaları ölçülü lakin 20 yıl öncesinin açıklamalarıyla, şimdiki açıklamalar sanki örtüşüyor mu? Buna baktığımız vakit burada tabi tereddütler kelam konusu. Burada süreci şu anda bizim hassasiyetle izlememiz lazım. İşte bakın hiç umulmadık anda 200’e yakın insan öldü. Ölenlerin ortasında Taliban mensupları da var. Edinilen istihbarata göre büsbütün DEAŞ Horasan deniliyor. Biz burada süreci dikkatle takip etmeliyiz. Bir kere mutlaka Taliban’ın devlet olma yahut devlet yönetme noktasındaki duruşu nedir, bunu goreceğiz.
Biz 20 yıldır Afganistan’a gerek altyapı gerek üstyapı ile ilgili olsun, her türlü takviyesi verdik. Fakat gel gör ki, örneğin Afganistan’ın kuzeyinde Taliban hayli önemli hasarlar verdi. örneğin şu anda kendisi de bir Türk olan Dostum tehdit altında olduğu için Afganistan’dan çıkmak zorunda kaldı. Artık bunlar tabi düşündürücü. Yarın öbür ne olur ne olmaz bunları bilemeyiz. Birebir biçimde Afganistan’ın komşusu durumunda olan ülkeler, Azerbaycan’dan başlamak suretiyle, burada Türkmenistan, öbür tarafta Kırgızistan, Kazakistan, Tacikistan daima bir arada Taliban’ın atacağı olumlu adımlara tahminen ortak olmak isterler.
Biz de bu noktada yardımcı olmak isteriz. Türkiye Cumhuriyeti’nin aşikâr bir birikimi var, aşikâr bir alt yapısı var. Bu birikim ve alt yapıyla yardımcı olmak isteriz. Ancak yardımcı olabilmek için de kapıların bir açılması lazım. Onun için de şu anda bizim istihbaratımızın Taliban muhataplarıyla görüşmeleri oluyor. Bunun haricinde güneyde kimi ülkelerde bir ortaya gelmek suretiyle görüşmeler oluyor. Hepsinden öte işte artık Hekim Abdullah Abdullah ve Hamid Karzai oralarda bir ortaya geliyorlar. Onların verdiği sinyaller de bizim için fazlaca hayli değerli.
Türkiye olarak bizim sıkıntımız şu; Afganistan hızla toparlanmalıdır. Artık Afgan halkı bu kadar yükü çekemez. Ortada 40 milyona yakın bir nüfus var. Devasa bir ülke var. Biz Afganistan’ın birliğine, birlikteliğine her türlü takviyesi vermeye hazırız. Kâfi ki Afganistan tarafınca da bu manada o yaklaşımı nazaranlim.
– Dün Türkiye’nin teknik heyet haricinde sivil ve askeri bütün ögelerini Afganistan’dan çektiğini söylemiş olduniz. Buraya Libya gibisi bir mutabakat ile dönme ihtimali var mı? Şimdiden bunu konuşmak erken mi? “Taliban’ın Kabil Havalimanı’nın işletilmesi noktasında bize teklifleri var. Bu mevzuda çabucak hemen verilmiş bir sonucumız yok” dediniz. Hangi kaideler altında bunu kabul ederiz. Mutabakat sağlanırsa Somali gibisi bir işletme durumu mu olur? Türkiye Afganistan krizinde ne tıp bir rol oynayabilir?
Libya üzere bir mutabakat yapmak mümkün değil diyemem. Birebir tıp bir muahedeyi yaparız. Kâfi ki birebir biçimde karşımızda bir muhatap bulalım. Şayet birebir biçimde bir muhatap karşımızda olursa niçin o denli bir muahede yapmayalım? Bizim kaygımız sorun çözmek.
– Lakin Türkiye’de kimi bölümlerin Taliban’ın muhatap alınmaması konusunda görüşleri var.
Bizi kimi kısımlar ilgilendirmez. Biz kendi irademize bakacağız. Biz ne düşünüyoruz, ne yapacağız ona bakarız. Türkiye’nin bu kimi kesitler söylemiş olduğiniz muhalefeti, anamuhalefeti hiç bir biçimde tahlil odaklı çalışmadı ki… Lakin biz tahlil odaklı çalışıyoruz. “Taliban’la tıpkı masaya oturulmasın!” diyorlar. Bir kez tıpkı masaya oturmadan hiç bir yerde siz bir tahlil üretemezsiniz. örneğin Dodik, “Biz neden üçüncü bir ülkeyi kalkıp da ortamıza sokalım? Erdoğan var, Erdoğan’ı davet edelim. Türkiye var, Türkiye’yi davet edelim. Onlarla biz bu işi yapalım” diye basın toplantısında açık açık söylemiş oldu. Ortada bu tıp şeyler de var. Ancak bu hususta Türkiye’nin muhalefeti, anamuhalefeti bu biçimde bir yaklaşımın içerisine girmedi, girmez. Lakin bizim bu noktada özgüvenimiz var. Özgüvenimizle birlikte şayet Türkiye’ye bu biçimde bir şey gelirse, biz de değerlendirmelerimizi yaparız. Değerlendirmelerimizi yaptıktan daha sonra da bu biçimde bir işe girmemiz gerekirse gireriz, girmememiz gerekirse girmeyiz. Biliyorsunuz birinci etapta biz Afganistan’dan çıkmayı düşünmedik. NATO tepesinde de bunları Biden ile konuştuk lakin Biden’a biz 3 tane teklif getirdik. Dedik ki, bir kez idari ve mali noktada bize dayanak olacaksınız. İki, diplomatik dayanak vereceksiniz. Üç, lojistik dayanak vereceksiniz. Şayet bunlar verilirse biz burada kalabiliriz. Havaalanı sıkıntısında de Taliban ne diyor, “Güvenliği bize verin lakin işletmeyi siz alın.” Nasıl güvenliği size veririz? Güvenliği siz aldınız, daha sonrasında orada bir daha kan gövdeyi gdolayırse biz bunu dünyaya nasıl izah edeceğiz? Bu kolay bir iş değil. İşte bunlar konuşuldu, çabucak sonraki gün 200’e yakın kişi öldü.
– Onlar da görmüştür tahminen efendim?
Belki… Fakat bütün bunların riski var. Biz artık evvelki gece prestijiyle elhamdülillah bütün oradaki takımımızı aldık; asker, sivil döndük. bu biçimdece Afganistan’dan grubumuzu çıkarmış olduk.
– Büyükelçiliğimiz ne olacak, çalışmaya devam edebilecekler mi? Bir yer değişikliği olmuştu sanırım?
Büyükelçiliğimiz, biliyorsunuz iki haftadır çalışmalarını süreksiz olarak Kabil Havaalanında yürütüyordu. Evvelki gün bir daha kent merkezindeki büyükelçilik binamıza döndüler ve faaliyetlerine buradan devam ediyorlar. Şu anki planımız bu türlü diplomatik varlığımızın sürdürülmesi istikametinde. Planlarımızı güvenlik durumuyla ilgili gelişmelere göre daima güncelliyoruz. Tüm ihtimallere karşı gerekli alternatif planlarımızı hazır tutuyoruz. İşçimizin güvenliği önceliğimizdir.
– Ben Müslüman bayanlarla ilgili bir şey sorayım istiyorum. Müslüman bayanın eğitimi, siyasi ve toplumsal hayatta faal yer alması konusunda Türkiye örnek bir ülke. Biz Müslüman bayanlar deneyimlerimizi Afgan bayanlarla paylaşabilmemiz için nasıl bir yol önerirsiniz?
Afgan bayanlarıyla alakalı olarak, biz ülkemizdeki bayanları nasıl görüyorsak Afganistan’daki bayanların birebir hakları yaşaması noktasında elimizden gelen bütün uğraşla adımlarımızı atarız. Lakin takdir edersiniz ki, Afganistan’ın kaideleriyle Türkiye’nin kaidelerini tıpkı biçimde değerlendiremeyiz. Orada şu anda muhakkak bir müddetç var ve bu sürecin bir akıp gitmesi lazım ki sağlıklı bir ortam ortaya çıksın. Vakit zaman Afganistan’dan parlamentodan gelen bayan parlamenterler oldu. Onlarla da görüşürdüm. Onlar da kendi bayanlarının duruşunu anlattıkları vakit muhakkak bir ilerleme kaydettiklerini söylerlerdi. Örnek olarak da bizim bayanlarımızı gösterirlerdi. Artık burada da tabi Taliban’ın bayanlara bakışı bana göre 20 yıl öncesi üzere olmayacaktır. Onlar bu hususta da bir değişikliği kesinlikle nazaranceklerdir. Bunların bulunduğu yerde direnmelerinin de herbiçimde manası olmayacaktır. Ve bütün bu görüşmelerde, gelişmelerde, bir daha az evvel söylemiş olduğim üzere, bizden istedikleri bir dayanak olması halinde biz her türlü takviyesi Afganistan’a veririz ki bu reformist bir yaklaşımdır. Bu reformist yaklaşımda da bir daha Afganistan bu biçimde bir talepte bulunursa biz bu talebi de yerine getiririz.
– Türkiye, DEAŞ ile göğüs göğüse savaşan tek NATO ve Koalisyon ülkesi olarak Suriye ve Irak’ta 4000’den çok DEAŞ’lıyı etkisiz hale getirdi. Amerika Birleşik Devletleri’nin eski lideri Donald Trump son açıklamasında DEAŞ’ın Horasani kümesini değerlendirirken dedi ki: “Biliyorsunuz DEAŞ’ın yüzde 100’ünü devirdim. Suriye’de, Irak’ta devirdik. Artık yeni bir DEAŞ var” Trump’ın bu açıklamalarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Doğrusu ben bu açıklamayı hiç gerçek bulmuyorum. bu biçimde bir şey mutlaka kelam konusu değil. Yani Sayın Trump’la bizim ikili özel görüşmelerimiz de olmuştur lakin bir sefer Amerika, DEAŞ’ı bitirmemiştir. DEAŞ’a karşı da hiç bu biçimde önemli ve kararlı bir çaba vermemiştir. DEAŞ’a karşı dünyada kararlı uğraş eden tek ülke vardır, o da Türkiye’dir. Bu çabayı biz ülkemizde verdik, veriyoruz, şu anda hala veriyoruz. Irak’ta verdik, veriyoruz. Suriye’de verdik veriyoruz. Sanki onlar dünyanın neresinde DEAŞ ile çaba vermişler? Şayet bunları bitirmiş olsalardı, Irak’takileri bitirirlerdi; Irak’ta bile halledemediler, bu çaba şu anda hala devam ediyor. Temennim odur ki şu anda Biden idaresi Amerika’nın bıraktığı yerden, bu biçimde bir yaklaşımı devam ettirsin ve DEAŞ Horasan’ı halletsinler. Zira artık önümüzde artık DEAŞ Horasan diye bir şey çıktı. Onlarla bu çabayı sürdürelim. Biz de onlarla birlikte adım atarız.
– Bosna Hersek’te BM’nin eski yüksek temsilcisi Valentin İnzko’nun Srebrenitsa Soykırımı’nın inkarını hata sayan sonucu ile başlayan tansiyona karşın, Bosna-Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi’nin üç üyesi, Zat-ı devletlerinin ziyareti vesilesiyle bir ortaya geldiler. Hem Sırp başkan Milorad Dodik’in birebir vakitte Hırvat önder Jelko Komşiç’in Türkiye’nin bölgede huzur ve barışın garantörü olduğu biçimindeki beyanları dikkate alındığında, ülkemizin Bosna’da bundan daha sonra üstleneceği rol ne olacaktır?
Az evvel de tabir ettiğim üzere, Bosna’da şayet bu üçlü kendi içinde bir beraberlik sağlar ve “Biz Türkiye’ye bu biçimde bir bakılırsavi vermek istiyoruz, bizim işimize kimse karışmasın, yalnızca Türkiye burada bizim ismimize bir arabuluculuk yapsın” derlerse biz bu biçimde bu işe gireriz. Lakin Bosna-Hersek Devlet Başkanlığı Kurul üyelerinin bu sonucu vermesi lazım. Kendi içlerinde bu sonucu vermeleri bizim bu biçimde bir adımı atmamız için kafidir. Kendilerine söylemiş oldum esasen. “Eğer bu biçimde bir karar verecek olursanız, biz de değerlendirmelerimizi yaparız. Bir yerlerden talimat bekleyerek değil, siz üçlü olarak bu sonucu verin. daha sonrasında da sizin aldığınız karar üzerine, bu adımı iyisiyle atarız.” dedim.
PAŞİNYAN’IN TÜRKİYE ÇIKIŞI
– 25 Ağustos’ta yaptığınız açıklamada, “Dağlık Karabağ’daki işgalin sona ermesiyle bir arada bölgemizde kalıcı barış ismine yeni bir fırsat penceresi açıldı. Ermenistan’ın bunu değerlendirmesi halinde biz de gerekeni yapacağız” demiştiniz. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Türk kamuoyundan kimi olumlu sinyaller aldıklarını belirterek “Bu sinyalleri değerlendireceğiz” dedi. Bu açıklama ile ilgili görüşünüzü alabilir miyiz? Yeni periyotta ne beklemeliyiz ikili alakalarda?
Ermenistan’da kurulan yeni hükümetin bölge için güzel olmasını temenni ediyorum. Bölgemizde yeni, yapan yaklaşımlara muhtaçlık var. Görüş ve beklenti farklılıkları bulunsa da, birbirinin toprak bütünlüğü ve egemenliğine hürmet dâhil, inanç temelinde düzgün komşuluk alakaları geliştirmek için samimi bir uğraş göstermek sorumlu bir hareket biçimi olacaktır. Yakın tarih, hasımlık kaynağı olmamalı; sürdürülebilir barış ve bir arada yaşama için yapan adımlar atılmalıdır. Tek taraflı suçlamalar yerine ileri bakan, gerçekçi yaklaşımlar hâkim olmalıdır. Bu tarafta ilerlemeye hazır olduğunu beyan eden bir Ermenistan hükümeti ile ilgilerimizi kademeli olarak olağanlaştırmak için çalışabiliriz. Artık barış ve istikrarı kalıcı hale getirip, ekonomik kalkınma ve bölgesel iş birliği kaidelerini sağlamalıyız. Emsal anlayışla, Azerbaycan da kapsamlı bir barış muahedesi için Ermenistan ile müzakereler başlatmayı öneriyor. 9 Kasım 2020 tarihindeki üçlü deklarasyonda mutabık kalındığı üzere, tüm bölgenin birbirine bağlanması suretiyle, güney Kafkasya’yı dönüştürecek yeni fırsatlar doğacaktır. Bu tarihi fırsatı âlâ kullanmak isteyen tüm taraflarla çalışmaya hazırız. 5’li ya da 6’lı bir platform teklifimiz ortada. Bu platformun ortasında Türkiye, Azerbaycan, Rusya, İran ve Ermenistan var. Hatta biz dedik ki bunun içerisine Gürcistan’ı da koyalım. Şayet bu platform bu türlü kabul edilmiş olsa o denli zannediyorum ki bölge fazlaca daha rahatlayacak. Zira bölgede demiryollarının, otoyolların yapılması gerekiyor. Bu platform olduğu takdirde bu yollar, gönülleri de birbirine bağlayacaktır. bu biçimde bir adımın atılmasıyla da bölgedeki külfetleri aşmış oluruz diye düşündük. Sayın Putin’le bunları görüştüğümüzde mutabık kaldık. Tıpkı biçimde İlham Aliyev’le mutabık kaldık. Bu ortada İran’da Cumhurbaşkanı değişikliği oldu. İran’ın yeni Cumhurbaşkanı Sayın Reisi ile de bunu konuşabiliriz. daha sonra bir daha bu platformun hayata geçirilmesi için adımlarımızı atarız.
S-400 KONUSUNDA RASTGELE BİR TEREDDÜTÜMÜZ YOK
– Geçtiğimiz günlerde Rus yetkililerden ikinci paket S-400 alımıyla ilgili ilerleme sağlandığı açıklaması geldi. İkinci paket alım kelam konusu mu? Bir de İsrail ile ilgilerin güzelleştirilmesiyle ilgili rastgele bir müddetç var mı işleyen?
Rusya’yla ilgili, ikinci paketin alımı vesaire, bu konularda bizim rastgele bir tereddüdümüz yok. Rusya’yla bizim gerek S-400 konusu olsun, gerek savunma sanabir daha yönelik olsun, biroldukca adımımız var. Hatta daha değişik bir alternatifi söyleyeyim. örneğin bu yangınlarda onlardan gelen Ilyushin uçaklarını kullandık. Son telefon konuşmamızda da bu mevzuyu görüştük. Rusya seyahatimde de bütün bunların hepsini tekrar ele alacağız.
Öteki sorunuza gelecek olursak, biz İsrail ile ilgili durumları esasen Sayın Cumhurbaşkanıyla görüşerek gözden geçirmiş bulunuyoruz. Kâfi ki başbakan ve öteki bakanlarda bir düşünce olmasın. Şayet bu BM Genel Şurasında Sayın Cumhurbaşkanı orada olursa tahminen onunla orada da bir görüşmemiz olabilir.
28 ŞUBAT DAVASI
– 28 Şubat davasında kimi eski generallerin mahpus cezaları infaz ediliyor. Söylentiler oldu sizin affedebileceğinize yönelik, bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Yargı sonucunı verdi. Bu karar daha sonrasında bizim kapımızı çalan olmadı.
– Cumhur İttifakı olarak “Yeni Anayasa” teklifinizi ortaya koymaya hazırlanıyorsunuz. Muhalefet partilerinden bu konuda beklentiniz var mı?
Muhalefet partilerinden rastgele bir beklentimiz yok. Zira biz aslına bakarsanız rastgele bir adımı atmadan muhalefet partileri kapısını kapattı. CHP’si de İP’i de hepsi kapılarını kapattı. bu biçimde biz hangisine bu yaptığımız çalışmayı, taslağımızı takdim edeceğiz? Biz artık taslağımıza son halini verdikten daha sonra ben Cumhur İttifakı’nda Devlet Bey’e takdim edeceğim. Devlet Beyefendi de takımıyla gözden geçirecek, daha sonrasında çalışmaya devam edeceğiz.
SEÇİM BARAJI
– Seçim ve siyasi partiler maddesindeki değişikliklerde sona gelindi. En merak edilen nokta seçim barajı. Baraj yüzde 5’e düşme ihtimalinden kelam ediliyor. Bir diğer ihtimal şayet partiler ittifak halinde seçime girerlerse onlar için farklı bir baraj, örneğin yüzde 7 ya da 10 barajının devam etmesi öngörülüyor. Seçim barajı düşecek mi? Sizin ittifaklar için öteki bir baraj olması tarafında görüşünüz var mı?
Barajla ilgili olarak şu anda besbelli hale gelen aslında 7 lakin bu mevzuda Cumhur İttifakı olarak MHP’li arkadaşlarımızın kesin sonucunı bizim arkadaşlarımız çabucak hemen almış değiller. Lakin 7 netleşmiş vaziyette. MHP de 7’ye olumlu bakıyor. Bunun altında bir şey olur mu olmaz mı, çabucak hemen önümüze gelmiş değil. O denli bir şey olursa o da tabi konuşulabilir lakin şimdilik bu biçimde bir şey yok.
TOPLUMSAL MEDYA DÜZENLEMESİ
– Sayın Cumhurbaşkanım siyasette en çok son periyotta yaptığınız açıklamalarda palavra terörüne epeyce önemli manada tenkitlerde bulundunuz. Şu ifadeyi kullanmıştınız, “Türkiye CHP zihniyetine, palavra ve iftira zulmüne maruz kalmaktadır. Bu büyük bir sorun haline gelmiştir.” … AK Parti’nin bir çalışması olduğunu biliyoruz, palavra terörüyle ilgili. Türkiye’de de Almanya ve Fransa’da olduğu üzere palavrası yayan politikler, gazeteciler ya da içerik sağlayıcılara önemli yatırımlar getirilmeli mi, bu palavra terörünü önleyebilir mi
Ülkemiz, benim “yalan terörü” olarak tabir ettiğim ataklara fazlaca sık maruz kalıyor. FETÖ’sünden PKK’sına, terör örgütleri her mecrada türlü palavralarla ülkemizi amaç alıyorlar. Bakıyorsunuz CHP ve Bay Kemal başta olmak üzere muhalefet partileri de bu palavralara epey teşne. Adeta palavra fabrikası üzere çalışıyorlar. Dijital terör deseniz, o da daima iş başında. Bunlara karşı yasal düzenlemelerimiz şüphesiz oldu ancak epey daha kuvvetli adımlar atmamız kaçınılmaz. Palavra terörüyle gayret etmekte kararlıyız. Arkadaşlarımız Türkiye’deki datanın, Türkiye’de kalacağı, vatandaşlarımızın kişilik haklarını, bilgilerini koruyacak, gerek klâsik gerek yeni bağlantı mecralarındaki itibarsızlaştırma, karalama, palavra ve iftira kampanyalarına karşı duracak yeni bir yasa çalışması için teknik bir çalışma yürütüyorlar. En kısa vakitte hazırlıklar tamamlanacak. Meclis açılır açılmaz bu bahis Meclis’imizin gündemine getirilecektir. Bu bahis ülkemiz için epey kıymetlidir, demokrasimiz için kıymetlidir. Hem ferdî hak ve özgürlükleri koruyacak, tıpkı vakitte milletimize, devletimize yönelecek sistematik dezenformasyon ve palavra terörüne karşı ulusal güvenliğimizi koruyacak bir yasal tabanın ortaya konmasına katkı vereceğiz. Tabi yalnızca palavra olayı da değil. Twitter üzere toplumsal medya platformlarının burada yalnızca kuru kuruya bir ofis açmasını kast etmiyoruz. Gelecekler, burada işçisiyle her şeyiyle bulunacaklar ve rastgele bir ihlal durumunda cezası da verildiği vakit bu cezaları da tahsil edilecek. Şu an prestijiyle bakıyorsunuz Twitter’ın, Facebook’un hiç birisinin rastgele bir yanlış iş yaptıkları vakit muhatap alınabilecek bir özellikleri yok. Biz bunlarla uğraşamayız. Bedel ödeyecekler. Öteki dermanı yok bu işlerin.
YÜZ YÜZE EĞİTİM
– 6 Eylül 2021 prestijiyle tüm kademelerde haftada 5 gün yüz yüze eğitime başlanıyor. Öğrenciler, yaklaşık 1,5 sene pandemi sebebi öne sürülerek yüz yüze eğitim ve öğretimden uzak kalmak zorunda kaldı. Öğrenciler, veliler ve öğretmenlere yeni eğitim ve öğretim periyodunda tavsiyeleriniz var mı?
Tabi çocuklarımızın sahiden okuldan, öğretmenden bu kadar uzak kalmış olmaları onlarda da belirli bir rehaveti ister istemez meydana getirdi. Lakin artık 6’sından itibaren yeni süreç başlıyor. Ben inanıyorum ki bu yeni süreçte artık yavrularımız hem kitaplarına hem bilgisayarlarına kavuşacaklar. Tüm bunlarla birlikte tavsiyem şu, çocuklarımız mümkün olduğunca ellerindeki o cep telefonlarından uzak kalsınlar. Zira bu onlarda bağımlılık oluşturabiliyor. esasen uzmanlar da bunun ıstırabına dikkat çekiyorlar, bundan uzak kalmalarını tavsiye ediyorlar.
KORONA AŞISI
– Yeni tip corona virüse (Covid-19) karşı geliştirilen yerli aşı Turkovac’ın Faz-3 basamağı da uygulanmaya başladı. Faz-3 basamağının akabinde birinci aşımıza da kavuşacağımız tabir ediliyor. Birtakım vatandaşlarımızın çekinceleri var aşı olmakta tereddüt ediyorlar, tavsiyeleriniz neler efendim?
Benim tavsiyem tabi ki vatandaşımızın, halkımızın katiyetle aşı konusunda bilhassa hassasiyet göstermesi, aşı olması, olmayanlara da tavsiye etmesi, onların da aşı olmalarını sağlamasıdır. Zira biz aşıyı ne kadar yaygınlaştırırsak bu biçimde ben inanıyorum ki bir an evvel hadise sayısı da, vefat sayısı da azalacaktır. Bilim bunu söylüyor. Tabi yaklaşımımız aşıda zorlama olmaması, bunun gönüllülük temeline göre yapılmasıdır.
IMF’NİN KAYNAK TAHSİSİ
– Türkiye’de ekonomik bilgiler süratli toparlanmaya işaret ediyor. 2020’de olumlu büyüyen sayılı ülkelerden olan Türkiye bu yılı yüksek büyümeyle kapatacak. Memleketler arası kuruluşlar da beklentilerini üst istikametli revize ediyor. Tam bu noktada IMF 650 milyar dolarlık bir özel çekim hakkı tahsis etti üye ülkelere. Bu kapsamda Türkiye’ye de 6,3 milyar dolarlık çekim hakkı tahsis edildi. Bu muhalefet tarafınca çarpıtarak güya bir stand-by mutabakatı imzalanmış üzere lanse edilmeye çalışıldı. Muhalefetin bu bahisteki halini nasıl değerlendiriyorsunuz? Ekonomik toparlanmayı gölgeleme maksadı mı taşıyor, muhalefetin bu hali ne dersiniz?
Muhalefetin aslına bakarsan bütün işi bu… Bu, tüm üye ülkelerin kullanmasına açılmış bir kaynak. tıpkı vakitte rezerv ölçümüz Allah nasip ederse yıl sonu prestijiyle 115 milyar doları yakalayacak. Fazlası olacak, azı olmayacak. Tabi muhalefetin hesapları daha farklıydı, bunlar fazlaca daha düşük sayılar planlıyorlardı, bunların hesapları tutmadı. Artık 115 milyar doların üzerine çıkacak olması bunlara kaygı oldu. Bu keder bunları geriyor. O denli de olsa bu biçimde de olsa inşallah biz 115 milyar doların üzerine bu biçimdece çıkmış olacağız.
Öteki taraftan bu kadar afet yaşadık. Bu afetlere karşın biz kalkıp da “halimiz ne olacak” demiyoruz hamdolsun. Ancak bakıyorsun Bay Kemal hala saçmalıyor. Kalkıyor iki de bir “AFAD’a para vermeyin, yok şunu şuraya vermeyin, buraya bunu vermeyin.” diyor. Niçin rahatsız oluyorsun bundan? AFAD devletin bir kurumu. Buraya vatandaş gelip resmi olarak para veriyorsa bu seni niçin rahatsız ediyor? AFAD’a gelen paralar, konut imalinden tut da altyapıya üstyapıya varıncaya kadar buralarda kullanılıyor. Şu an prestijiyle bizim bir sefer çabucak hızla yapılmakta olan meskenlerimiz var. Bunları TOKİ olarak yapıyoruz ve yıl sonuna kadar da inşallah biz bir yılda bu konutları yapacağız. Bunlar devam ediyor. AFAD’ın bir öbür özelliği daha var. Vatandaşın telef olmuş hayvanlarının yerine yenilerini kendilerine teslim ediyor. Arıları, kanatlı hayvanları vesaire çabucak teslim ediyor. Benim o vatandaşım bekleyemez ki… Vatandaşım bunlar anında kendisine geldiği vakit huzur buluyor ve devletine güveniyor, inanıyor. Bir taraftan da şu anda birfazlaca yerde altyapı külfetlerini süratli bir biçimde gideriyoruz. örneğin esnafımıza belirli oranda nakdî dayanaklar verildi. Birinci etapta 50 milyon dayanak toplu olarak verildi. Valilerimiz tespitleri yaptılar, daha sonra da bunların hepsi valilerimiz tarafınca esnaflarımıza dağıtıldı. Ancak muhalefetteki bu hazımsızlık fazlaca makus bir şey.