Saliha
Yeni Üye
Almanya Şansölyesi Angela Merkel, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la görüşmek üzere Huber Köşkü’ne geldi. Burada Erdoğan ile golf aracına binen Merkel, köşkün kıyı kısmındaki alana geldi. Türkiye ve Almanya bayrağının yanında duran iki başkan, burada bekleyen yerli ve yabancı fazlaca sayıda gazeteciyi selamladı. sonrasındasında iki önder, görüşme için buradan ayrıldı.
1 SAAT SÜREN İKİLİ GÖRÜŞME
İki başkan, Tarabya’daki Huber Köşkü’nde 1 saat süren ikili görüşme gerçekleştirdi. Görüşmenin akabinde balkona çıkan Erdoğan ve Merkel, burada bir süre sohbet etti. Erdoğan ve Merkel çabucak sonrasında yemekte bir ortaya geldi.
sonrasındasında iki başkan basın mensuplarına açıklamalarda bulundu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarından satır başları şöyleki;
GÖRÜŞMEDE NELER KONUŞULDU?
Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, İstanbul’daki görüşmelerde, Türkiye ve Almanya içindeki ikili münasebetler tüm boyutlarıyla gözden geçirildi. İş birliğinin geliştirilmesi için atılabilecek adımlar ele alındı.
Görüşmelerin gündeminde, ikili münasebetlerin yanı sıra Türkiye-Avrupa Birliği ilgileri, Libya, Suriye ve Afganistan başta olmak üzere, bölgesel ve milletlerarası problemler de yer aldı.
ALMANYA’DA 12 SAYFALIK ORTAK METİN
Berlin’deki yeni hükümeti kurma gayesiyle yapılan üçüncü ön görüşmelerin akabinde partilerin yetkilileri, koalisyon müzakerelerine taban oluşturacak 12 sayfalık ortak metin üzerinde anlaştı.
SPD’nin başbakan adayı Olaf Scholz, son 2 haftadır devam eden ağır görüşmelerden daha sonra hükümeti kurmak için ön mutabakata vardıklarını belirtti. Scholz, kurulacak yeni hükümetin gayelerinin ilerleme ve son 100 yılın en büyük modernizasyon atılımı olacağını vurguladı. Partiler yayımladıkları ortak metinde, ön görüşmelerin “güven ve saygı” ortasında geçtiğini belirterek, “Bunu sürdürmek istiyoruz, tezli ve uygulanabilir bir koalisyon mutabakatına varabileceğimize inanıyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
BİRÇOK MEVZUDA ANLAŞILDI
Ortak metinde partilerin, Almanya’da kamu hizmetlerinin çağdaşlaşması, dijitalleşme, taban saat fiyatının 12 avroya çıkarılması ve emeklilik yaşının yükseltilmemesi, ailelerin güçlendirilmesi, çocukların eğitim kalitesinin artırılması, iklimin korunması, 2030’a kadar kömür kullanmasının bitirilmesi, bürokrasinin azaltılması, Ar-Ge harcamalarının artırılması ve uygun fiyatlı konutların sağlanması üzere farklı konularda anlaştıkları açıklandı.
Ayrıyeten partilerin, çağdaş demokraside eşitlik ve çeşitliliğin sağlanması, sürdürebilir kamu finansmanı ve Avrupa’da dijital altyapı, ortak demir yolu ağı, yenilenebilir güç yatırımları konusunda da mutabakat sağladıkları söz edildi.
“KÜÇÜK KURULTAY”
Partilerin kelam konusu sonucu, Almanya’da ekseriyetle aylar süren koalisyon hükümetine giden yolda kıymetli adım olarak değerlendirildi. Öte yandan, ortak metin SPD ve FDP’nin karar organlarında görüşülecek. Yeşiller Partisi de metin için pazar günü “küçük kurultay” düzenleyecek.
Partilerin onay vermesinin akabinde hükümeti kurmak için müzakerelerin başlaması bekleniyor. Başbakan Angela Merkel, Almanya’da koalisyon hükümeti kurulana kadar nazaranvde kalacak.
16 YILLIK MERKEL İKTİDARI ALMANYA VE AVRUPA SİYASETİNİ DÖNÜŞTÜRDÜ
Şansölye seçildiği 2005 yılından beri iktidarda olan, uzun başbakanlık periyodunun akabinde 26 Eylül 2021’de yapılacak Federal Parlamento seçimlerine katılmama sonucu alan Angela Merkel faal siyasi hayatını sonlandırmaya hazırlanıyor.
Avrupa Birliği’nin (AB) en kuvvetli önderi pozisyonundaki Merkel 16 yıllık iktidarında finans krizi, avro krizi, mülteci krizi, AB’nin dağılmasına yol açmasından tasa edilen Brexit krizi ve Kovid-19 üzere biroldukca siyasi sınamalardan geçti. Merkel, bir taraftan merkez sağ siyaseti sola yaklaştırdığı, başka taraftan olaylar karşısında reaksiyonsuz kalarak zayıflık gösterdiği nedeni öne sürülerek eleştirildi. Tüm tenkitlere karşın periyodunun Avrupalı başkanları içinde en uzun müddet iktidarda kalan Merkel, Almanya’yı güçlendirmekle bir arada Avrupa siyasetini de dönüştürdü.
Tarih kitaplarında “tembel” olarak anılmaktan korkan Merkel
Merkel’in yakın çalışma arkadaşları, siyasetçi olarak en kuvvetli istikametinin kriz idaresi olduğunu söz ediyor. “Stratejik sabrın” temsilcisi olarak görülen Merkel’in pragmatik ve itidalli üslubu bir taraftan övgü ile karşılanırken, başka taraftan vizyonsuzluk halinde eleştiriliyor. meğer doğu Almanyalı olan Merkel’in bu tepkisizliği, çocukluğunun geçtiği siyasi ve toplumsal iklimle direkt ilgili.
Demokratik Alman Cumhuriyeti’nde (DDR) yetişen Merkel, bir röportajında Berlin duvarının yıkılmasını tarihi bir dönüm noktası olarak değerlendirirken, sosyalist sistemin yıkılmasına atfen “hiç bir siyasi sistemin ebedi olmadığını gördük,” sözlerini kullanmıştı. Merkel için Doğu Blokunun çöküşü liberal demokrasinin zaferiydi fakat inşa edilen siyasal sistemlerin sona erebileceğinin de deliliydi. Merkel, hiç bir siyasi kazanımın ebediyete kadar sürmeyeceğini, kıymetlerin ve hakların müdafaa edilmesi gerektiğini epeyce erken yaşta deneyim etmişti.
Merkel, kendisine yöneltilen “İleride sizin hakkınızda söylenmesini hiç istemediğiniz şey nedir?” sorusuna hiç düşünmeden, “Tembel olduğumu söylemesinler,” karşılığını vermiştir. Merkel’in yetiştiği Protestan kültürü ve iş ahlakında tembellik, bir beşere yapılabilecek en ağır suçlama olduğundan, bu karşılığına fazlaca şaşırmamak gerek. Temkinli kişiliğinin ve rasyonel fikre atfettiği pahanın siyasi ömründe karar alma süreçlerini direkt etkilediği söylenebilir.
Merkel iktidara geldiği periyotta Batı siyasetini belirleyen önderlerin George W. Bush, Tony Blair ve Jacques Chirac olduğunu ve iktidarı bırakana kadar Fransa’da dört cumhurbaşkanı, İngiltere’de dört, İtalya’da ise sekiz başbakanın değiştiğini unutmamak gerekir. Merkel, Avrupa’da ayrılıkçı seslerin yükseldiği, ülkelerin içine kapandığı ve en istikrarsız olduğu devirde de AB’ye memleketler arası saygınlık kazandırdı.
ALMANYA DIŞ SİYASETİ MERKEL DEVRİNDE DEĞİŞTİ
1982 ile 1998 yılları içinde başbakanlık yapan Helmut Kohl devrinden daha sonra Almanya’nın dış siyasetinde kademeli olarak değişim yaşandı. Batı dünyası odaklı dış siyaset yürüten Almanya için 1990’lı senelerda ulusal çıkarları önceleme ve AB bölgesinde ve memleketler arası siyasette daha fazla kelam sahibi olma iradesi barizleşti. Kohl devrinde Avrupa ülkelerinin iki Almanya’nın birleşerek gücünü pekiştirmesinden duydukları rahatsızlık giderilirken, Gerhard Schröder periyodunda yurt dışına asker göndermeme ve askeri operasyonlara katılmama geleneği, Alman askerlerinin NATO misyonu kapsamında Kosova’ya (1998-1999) ve Afganistan’a (2001) gönderilmesiyle terk edilmiş oldu.
Alman dış siyasetinde temel paradigma değişikliği ise Merkel iktidarı periyodunda 2010’dan daha sonra gerçekleşti. Merkel 2014’te Federal Meclis’te (Bundestag) gerçekleştirdiği konuşmasında, Almanya’nın bölgesel ve global konularda daha faal rol oynamak ve daha fazla sorumluluk almak istediğini belirterek, Almanya’nın global bağları şekillendirme ve AB içerisinde “merkez güç” olma iradesini ortaya koydu. 2018’de yenilenen ve Almanya’nın resmî güvenlik dokümanı olan “Beyaz Kitap” içerisinde de lisana getirilen bu paradigma değişikliği ile Almanya’nın Avrupa’da “merkez güç” olma gayesi vurgulandı.
AB SİYASETİNE MEMLEKETLER ARASI SAYGINLIK KAZANDIRDI
Milletlerarası siyasette hürmet goren Merkel’in birebir dayanağı AB içerisinde de gördüğünü söylemek güç. Merkel devrinde muazzam bir ekonomik performans göstererek gayrisafi yurtiçi hasılasını yüzde 43 artıran ve yeni istihdam üreterek işsizlik oranlarını yüzde 44 azaltan Almanya, avro krizinde savunduğu siyasetlerle Yunanistan ve İtalya üzere ülkelerde “düşman” ilan edildi.
Kemer sıkma siyasetleriyle da toplumun nefretini üzerine çeken Merkel, avro krizi sürecinde sokak şovlarında “kötülüğün ve egoizmin” simgesi olarak protesto edildi. AB içerisindeki Merkel düşmanlığının lokal siyasette oy kazandırdığı söylenebilir. İtalya’nın eski Başbakan Yardımcısı Matteo Salvini’nin seçim kampanyasında AB ve Merkel zıtlığı yaparak oylarını artırdığı görüldü. Salvini’nin, “Zamanında panzerlerle yapamadıklarını bugün finans ile yapıyorlar” açıklaması İtalyanlardan dayanak goren bir yaklaşım oldu.
Merkel periyodunda yükselen AB aksiliğini, Merkel iktidarının yanlış siyasetlerine bağlamak kolaycı bir kıymetlendirme olur. AB kurumsal işleyişindeki bürokratik maniler ve siyasi öngörüsüzlük, Merkel dönemindilk evvel de varlığını sürdürüyordu. Bu duruma bir de AB ortasındaki ekonomik kriz ve artan işsizlik eklenince, Avrupa eksenli çıkarlar yerini ulus devlet çıkarlarına bıraktı.
Merkel hakikaten vizyonsuz ve yüreksiz bir siyasetçi mi? Siyasi mesleğindeki dönüm noktaları incelendiğinde bu argümanın epeyce da doğruyu yansıtmadığı görülüyor. AB’de derin izler bırakan mülteci krizi üzerinden bile Merkel’e yöneltilen bu tenkidin haksız olduğu görülüyor. Çin ve ABD’den daha sonra en büyük üçüncü ihracat ülkesi olan Almanya, her ne kadar 1 trilyon 205 milyar avroluk yıllık ihracatının 635 milyarını AB ülkelerine yapıyor olsa da Merkel’in mülteci krizinde üstlendiği siyasi risk yalnızca Almanya’nın ekonomik çıkarları ile açıklanamaz.
2015’te yaklaşık bir milyon mülteciye Almanya’nın kapılarını açarak içeride ırkçıların nefretini üzerine çeken Merkel, AB ülkelerinin üzerine binen siyasi ve ekonomik maliyeti tek başına üstlenmiş oldu. Periyodun siyasi iklimine, AB’nin idealize ettiği insan hakları üzere bedellerin bilakis nefret söylemi hâkimdi. AB’nin hazırlıksız yakalandığı bu süreçte insani dramın derinleşmemesi ve insan onuruna karşıt görüntülerin oluşmaması için bir önderin inisiyatif alması gerekiyordu. Fransa’da François Hollande’ın yahut İtalya’da Matteo Renzi’nin bu sorumluluğu alacak ne siyasi gücü ne de amacı vardı. İngiltere ise yaşanan krizde AB’den ayrılma sürecinin teyidini görüyordu. Merkel, oluşan maliyeti AB’nin geleceği için Almanya’nın üstlenmesi gerektiğine inandı ve adım attı.
AB içerisindeki refah kaybı ve doğu ile batı Avrupa içinde açılan makas, Merkel’i, Almanya’nın klâsik iktisat siyasetlerinden saptırdı. Merkel, Kovid-19 salgını süreciyle AB ülkelerinde derinleşen siyasi ve ekonomik krizin aşılmasına yönelik yürekli bir adım atarak Fransa iş birliğinde Koronavirüs Yardım Fonu’nu kısa müddette hayata geçirdi. Brexit’in akabinde AB aksisi sesleri bir nebze de olsa susturan ve AB bütünleşmesini güçlendiren bu atılım, Almanya’nın AB’nin hamisi olma rolünü de güçlendirdi.
Öte yandan Almanya ve Fransa öncülüğünde AB’nin ortak güvenlik ve savunma siyasetinde değerli adımlar atıldı. Bilhassa Birleşik Krallık’ın AB’den ayrılmasıyla AB içerisindeki güç denklemi Almanya ve Fransa lehine değişti. Bunu fırsat bilen Merkel, Alman-Fransız iş birliğini güçlendirerek ortak savunma maksatlarının gerçekleşmesi için kurumsal altyapıyı oluşturma uğraşına girdi. Merkel’in 2017’de Münih’te yapmış olduğu konuşmada ABD’yi kast ederek “Başkalarına bütünüyle güvenebileceğimiz devirler bir nebze geçmişte kaldı” açıklaması, milletlerarası basında Avrupa’nın stratejik otonom yapısının koruma edilmesine yönelik değerli bir siyasi irade bildirimi olarak değerlendirildi.
Tıpkı yıl içerisinde PESCO olarak isimlendirilen “Daimî Yapılandırılmış İşbirliği Anlaşması” imzalandı. Muahede, üye ülkelerin savunma kabiliyetlerini geliştirmeyi, Avrupa ülkesi ordularını ortak askeri operasyonlar için hazır hale getirmeyi, savunma sanayilerini daha tesirli ve rekabet edilebilir bir düzeye ulaştırmayı amaçlıyor.
Merkel, eski Savunma Bakanı Ursula von der Leyen’in AB Komitesi Lideri olmasını sağlayarak AB’nin savunma iş birliği gayelerine ulaşma istikametindeki siyasi iradesini de teyit etmiş oldu. Almanya’nın savunma harcamaları Merkel periyodunda artarak 33,3 milyar dolardan 52,8 milyar dolara ulaştı.
Merkel hükümetinin jeopolitik sorunlara yüklü olarak ekonomik ve diplomatik performans ile katkı sunması, Almanya’nın dış siyaset tercihi. Almanya, kültürel cazipliğini, siyasi ve ekonomik istikrarını, milletlerarası olumlu imaj ve prestijini korumak için istikrar siyasetini önceliyor. Alman dış siyasetinde yumuşak güç (soft power) teriminin evvelar içinde yer almasının ülkenin milletlerarası ticaret maksatlarıyla örtüştüğü söylenebilir. Bu perspektiften değerlendirildiğinde Merkel’in Konrad Adenauer, Willy Brandt, Helmut Schmidt, Helmut Kohl ve Gerhard Schröder üzere Almanya’nın iz bırakan önderleri içinde yerini aldığı emsalsiz.
MERKEL daha sonraSI SİYASİ İKLİM
Alman seçmenin Merkel daha sonrası periyot için başı karışık. Anketlere bakılırsa, 26 Eylül seçimlerinde iki periyottur Almanya’yı yöneten büyük koalisyonun tekrar hükümet kuramayacağına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor. On altı yıllık Merkel iktidarının akabinde onun yerini dolduracak bir başkanın çıkmayacağı fikri bir çok yaygın. Hristiyan Demokrat Partisi’nin (CDU) oy kaybı, Merkel iktidarı ile bir hesaplaşma olarak okunmamalı. Merkel, iktidarı periyodunda Almanya’yı AB’nin “merkezi gücü” pozisyonuna yükselten önder oldu.
Allensbach Enstitüsünün araştırmasına bakılırsa, seçmenin yüzde 87’si oy kullanmak istiyor lakin bunların yüzde 40’ı kime oy vereceği konusunda kararsız. Oy kullanacağını belirten kitlenin yüzde 63’ü ise partilerin başbakan adaylarını ikna edici bulmuyor. Seçmen bir taraftan oy vereceğini bildirirken başka taraftan siyasi partilere olan güvensizliğini de lisana getiriyor. Yüzde 53’ü ise başbakan adaylarından hiç birinin Almanya’nın problemlerini çözebileceğine inanmıyor. Tercihlerinin bir bakıma “kötünün iyisinden” yana olacağını tabir ediyor.
26 Eylül’den daha sonra başlayacak koalisyon görüşmeleri partiler için ödünler gerektirecektir. En az üçlü koalisyon ile yönetilecek olan Almanya’da Toplumsal Demokratların (SPD) birinci parti olması durumunda Yeşiller ve Hür Demokratlar (FDP) ile hükümet kurması kuvvetli bir mümkünlük. Öte yandan Hristiyan Demokratlar oy kaybını durdurmayı başarırsa, Yeşiller ve FDP ile de hükümet kurabilir. SPD ile CDU’nun bir ortaya gelmesi ise çok sıkıntı görünüyor. SPD seçim kampanyasının en başında tekrar CDU ile hükümet iştirakine girmeyeceğini duyurarak, merkez sağ siyasetten merkez sol siyasete dönüş yaptığını açık biçimde kamuoyu ile paylaştı. Bu durumda yeni hükümetin merkez sol siyasi telaffuzları ön plana çıkarması beklenebilir.
1 SAAT SÜREN İKİLİ GÖRÜŞME
İki başkan, Tarabya’daki Huber Köşkü’nde 1 saat süren ikili görüşme gerçekleştirdi. Görüşmenin akabinde balkona çıkan Erdoğan ve Merkel, burada bir süre sohbet etti. Erdoğan ve Merkel çabucak sonrasında yemekte bir ortaya geldi.
sonrasındasında iki başkan basın mensuplarına açıklamalarda bulundu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarından satır başları şöyleki;
GÖRÜŞMEDE NELER KONUŞULDU?
Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, İstanbul’daki görüşmelerde, Türkiye ve Almanya içindeki ikili münasebetler tüm boyutlarıyla gözden geçirildi. İş birliğinin geliştirilmesi için atılabilecek adımlar ele alındı.
Görüşmelerin gündeminde, ikili münasebetlerin yanı sıra Türkiye-Avrupa Birliği ilgileri, Libya, Suriye ve Afganistan başta olmak üzere, bölgesel ve milletlerarası problemler de yer aldı.
ALMANYA’DA 12 SAYFALIK ORTAK METİN
Berlin’deki yeni hükümeti kurma gayesiyle yapılan üçüncü ön görüşmelerin akabinde partilerin yetkilileri, koalisyon müzakerelerine taban oluşturacak 12 sayfalık ortak metin üzerinde anlaştı.
SPD’nin başbakan adayı Olaf Scholz, son 2 haftadır devam eden ağır görüşmelerden daha sonra hükümeti kurmak için ön mutabakata vardıklarını belirtti. Scholz, kurulacak yeni hükümetin gayelerinin ilerleme ve son 100 yılın en büyük modernizasyon atılımı olacağını vurguladı. Partiler yayımladıkları ortak metinde, ön görüşmelerin “güven ve saygı” ortasında geçtiğini belirterek, “Bunu sürdürmek istiyoruz, tezli ve uygulanabilir bir koalisyon mutabakatına varabileceğimize inanıyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
BİRÇOK MEVZUDA ANLAŞILDI
Ortak metinde partilerin, Almanya’da kamu hizmetlerinin çağdaşlaşması, dijitalleşme, taban saat fiyatının 12 avroya çıkarılması ve emeklilik yaşının yükseltilmemesi, ailelerin güçlendirilmesi, çocukların eğitim kalitesinin artırılması, iklimin korunması, 2030’a kadar kömür kullanmasının bitirilmesi, bürokrasinin azaltılması, Ar-Ge harcamalarının artırılması ve uygun fiyatlı konutların sağlanması üzere farklı konularda anlaştıkları açıklandı.
Ayrıyeten partilerin, çağdaş demokraside eşitlik ve çeşitliliğin sağlanması, sürdürebilir kamu finansmanı ve Avrupa’da dijital altyapı, ortak demir yolu ağı, yenilenebilir güç yatırımları konusunda da mutabakat sağladıkları söz edildi.
“KÜÇÜK KURULTAY”
Partilerin kelam konusu sonucu, Almanya’da ekseriyetle aylar süren koalisyon hükümetine giden yolda kıymetli adım olarak değerlendirildi. Öte yandan, ortak metin SPD ve FDP’nin karar organlarında görüşülecek. Yeşiller Partisi de metin için pazar günü “küçük kurultay” düzenleyecek.
Partilerin onay vermesinin akabinde hükümeti kurmak için müzakerelerin başlaması bekleniyor. Başbakan Angela Merkel, Almanya’da koalisyon hükümeti kurulana kadar nazaranvde kalacak.
16 YILLIK MERKEL İKTİDARI ALMANYA VE AVRUPA SİYASETİNİ DÖNÜŞTÜRDÜ
Şansölye seçildiği 2005 yılından beri iktidarda olan, uzun başbakanlık periyodunun akabinde 26 Eylül 2021’de yapılacak Federal Parlamento seçimlerine katılmama sonucu alan Angela Merkel faal siyasi hayatını sonlandırmaya hazırlanıyor.
Avrupa Birliği’nin (AB) en kuvvetli önderi pozisyonundaki Merkel 16 yıllık iktidarında finans krizi, avro krizi, mülteci krizi, AB’nin dağılmasına yol açmasından tasa edilen Brexit krizi ve Kovid-19 üzere biroldukca siyasi sınamalardan geçti. Merkel, bir taraftan merkez sağ siyaseti sola yaklaştırdığı, başka taraftan olaylar karşısında reaksiyonsuz kalarak zayıflık gösterdiği nedeni öne sürülerek eleştirildi. Tüm tenkitlere karşın periyodunun Avrupalı başkanları içinde en uzun müddet iktidarda kalan Merkel, Almanya’yı güçlendirmekle bir arada Avrupa siyasetini de dönüştürdü.
Tarih kitaplarında “tembel” olarak anılmaktan korkan Merkel
Merkel’in yakın çalışma arkadaşları, siyasetçi olarak en kuvvetli istikametinin kriz idaresi olduğunu söz ediyor. “Stratejik sabrın” temsilcisi olarak görülen Merkel’in pragmatik ve itidalli üslubu bir taraftan övgü ile karşılanırken, başka taraftan vizyonsuzluk halinde eleştiriliyor. meğer doğu Almanyalı olan Merkel’in bu tepkisizliği, çocukluğunun geçtiği siyasi ve toplumsal iklimle direkt ilgili.
Demokratik Alman Cumhuriyeti’nde (DDR) yetişen Merkel, bir röportajında Berlin duvarının yıkılmasını tarihi bir dönüm noktası olarak değerlendirirken, sosyalist sistemin yıkılmasına atfen “hiç bir siyasi sistemin ebedi olmadığını gördük,” sözlerini kullanmıştı. Merkel için Doğu Blokunun çöküşü liberal demokrasinin zaferiydi fakat inşa edilen siyasal sistemlerin sona erebileceğinin de deliliydi. Merkel, hiç bir siyasi kazanımın ebediyete kadar sürmeyeceğini, kıymetlerin ve hakların müdafaa edilmesi gerektiğini epeyce erken yaşta deneyim etmişti.
Merkel, kendisine yöneltilen “İleride sizin hakkınızda söylenmesini hiç istemediğiniz şey nedir?” sorusuna hiç düşünmeden, “Tembel olduğumu söylemesinler,” karşılığını vermiştir. Merkel’in yetiştiği Protestan kültürü ve iş ahlakında tembellik, bir beşere yapılabilecek en ağır suçlama olduğundan, bu karşılığına fazlaca şaşırmamak gerek. Temkinli kişiliğinin ve rasyonel fikre atfettiği pahanın siyasi ömründe karar alma süreçlerini direkt etkilediği söylenebilir.
Merkel iktidara geldiği periyotta Batı siyasetini belirleyen önderlerin George W. Bush, Tony Blair ve Jacques Chirac olduğunu ve iktidarı bırakana kadar Fransa’da dört cumhurbaşkanı, İngiltere’de dört, İtalya’da ise sekiz başbakanın değiştiğini unutmamak gerekir. Merkel, Avrupa’da ayrılıkçı seslerin yükseldiği, ülkelerin içine kapandığı ve en istikrarsız olduğu devirde de AB’ye memleketler arası saygınlık kazandırdı.
ALMANYA DIŞ SİYASETİ MERKEL DEVRİNDE DEĞİŞTİ
1982 ile 1998 yılları içinde başbakanlık yapan Helmut Kohl devrinden daha sonra Almanya’nın dış siyasetinde kademeli olarak değişim yaşandı. Batı dünyası odaklı dış siyaset yürüten Almanya için 1990’lı senelerda ulusal çıkarları önceleme ve AB bölgesinde ve memleketler arası siyasette daha fazla kelam sahibi olma iradesi barizleşti. Kohl devrinde Avrupa ülkelerinin iki Almanya’nın birleşerek gücünü pekiştirmesinden duydukları rahatsızlık giderilirken, Gerhard Schröder periyodunda yurt dışına asker göndermeme ve askeri operasyonlara katılmama geleneği, Alman askerlerinin NATO misyonu kapsamında Kosova’ya (1998-1999) ve Afganistan’a (2001) gönderilmesiyle terk edilmiş oldu.
Alman dış siyasetinde temel paradigma değişikliği ise Merkel iktidarı periyodunda 2010’dan daha sonra gerçekleşti. Merkel 2014’te Federal Meclis’te (Bundestag) gerçekleştirdiği konuşmasında, Almanya’nın bölgesel ve global konularda daha faal rol oynamak ve daha fazla sorumluluk almak istediğini belirterek, Almanya’nın global bağları şekillendirme ve AB içerisinde “merkez güç” olma iradesini ortaya koydu. 2018’de yenilenen ve Almanya’nın resmî güvenlik dokümanı olan “Beyaz Kitap” içerisinde de lisana getirilen bu paradigma değişikliği ile Almanya’nın Avrupa’da “merkez güç” olma gayesi vurgulandı.
AB SİYASETİNE MEMLEKETLER ARASI SAYGINLIK KAZANDIRDI
Milletlerarası siyasette hürmet goren Merkel’in birebir dayanağı AB içerisinde de gördüğünü söylemek güç. Merkel devrinde muazzam bir ekonomik performans göstererek gayrisafi yurtiçi hasılasını yüzde 43 artıran ve yeni istihdam üreterek işsizlik oranlarını yüzde 44 azaltan Almanya, avro krizinde savunduğu siyasetlerle Yunanistan ve İtalya üzere ülkelerde “düşman” ilan edildi.
Kemer sıkma siyasetleriyle da toplumun nefretini üzerine çeken Merkel, avro krizi sürecinde sokak şovlarında “kötülüğün ve egoizmin” simgesi olarak protesto edildi. AB içerisindeki Merkel düşmanlığının lokal siyasette oy kazandırdığı söylenebilir. İtalya’nın eski Başbakan Yardımcısı Matteo Salvini’nin seçim kampanyasında AB ve Merkel zıtlığı yaparak oylarını artırdığı görüldü. Salvini’nin, “Zamanında panzerlerle yapamadıklarını bugün finans ile yapıyorlar” açıklaması İtalyanlardan dayanak goren bir yaklaşım oldu.
Merkel periyodunda yükselen AB aksiliğini, Merkel iktidarının yanlış siyasetlerine bağlamak kolaycı bir kıymetlendirme olur. AB kurumsal işleyişindeki bürokratik maniler ve siyasi öngörüsüzlük, Merkel dönemindilk evvel de varlığını sürdürüyordu. Bu duruma bir de AB ortasındaki ekonomik kriz ve artan işsizlik eklenince, Avrupa eksenli çıkarlar yerini ulus devlet çıkarlarına bıraktı.
Merkel hakikaten vizyonsuz ve yüreksiz bir siyasetçi mi? Siyasi mesleğindeki dönüm noktaları incelendiğinde bu argümanın epeyce da doğruyu yansıtmadığı görülüyor. AB’de derin izler bırakan mülteci krizi üzerinden bile Merkel’e yöneltilen bu tenkidin haksız olduğu görülüyor. Çin ve ABD’den daha sonra en büyük üçüncü ihracat ülkesi olan Almanya, her ne kadar 1 trilyon 205 milyar avroluk yıllık ihracatının 635 milyarını AB ülkelerine yapıyor olsa da Merkel’in mülteci krizinde üstlendiği siyasi risk yalnızca Almanya’nın ekonomik çıkarları ile açıklanamaz.
2015’te yaklaşık bir milyon mülteciye Almanya’nın kapılarını açarak içeride ırkçıların nefretini üzerine çeken Merkel, AB ülkelerinin üzerine binen siyasi ve ekonomik maliyeti tek başına üstlenmiş oldu. Periyodun siyasi iklimine, AB’nin idealize ettiği insan hakları üzere bedellerin bilakis nefret söylemi hâkimdi. AB’nin hazırlıksız yakalandığı bu süreçte insani dramın derinleşmemesi ve insan onuruna karşıt görüntülerin oluşmaması için bir önderin inisiyatif alması gerekiyordu. Fransa’da François Hollande’ın yahut İtalya’da Matteo Renzi’nin bu sorumluluğu alacak ne siyasi gücü ne de amacı vardı. İngiltere ise yaşanan krizde AB’den ayrılma sürecinin teyidini görüyordu. Merkel, oluşan maliyeti AB’nin geleceği için Almanya’nın üstlenmesi gerektiğine inandı ve adım attı.
AB içerisindeki refah kaybı ve doğu ile batı Avrupa içinde açılan makas, Merkel’i, Almanya’nın klâsik iktisat siyasetlerinden saptırdı. Merkel, Kovid-19 salgını süreciyle AB ülkelerinde derinleşen siyasi ve ekonomik krizin aşılmasına yönelik yürekli bir adım atarak Fransa iş birliğinde Koronavirüs Yardım Fonu’nu kısa müddette hayata geçirdi. Brexit’in akabinde AB aksisi sesleri bir nebze de olsa susturan ve AB bütünleşmesini güçlendiren bu atılım, Almanya’nın AB’nin hamisi olma rolünü de güçlendirdi.
Öte yandan Almanya ve Fransa öncülüğünde AB’nin ortak güvenlik ve savunma siyasetinde değerli adımlar atıldı. Bilhassa Birleşik Krallık’ın AB’den ayrılmasıyla AB içerisindeki güç denklemi Almanya ve Fransa lehine değişti. Bunu fırsat bilen Merkel, Alman-Fransız iş birliğini güçlendirerek ortak savunma maksatlarının gerçekleşmesi için kurumsal altyapıyı oluşturma uğraşına girdi. Merkel’in 2017’de Münih’te yapmış olduğu konuşmada ABD’yi kast ederek “Başkalarına bütünüyle güvenebileceğimiz devirler bir nebze geçmişte kaldı” açıklaması, milletlerarası basında Avrupa’nın stratejik otonom yapısının koruma edilmesine yönelik değerli bir siyasi irade bildirimi olarak değerlendirildi.
Tıpkı yıl içerisinde PESCO olarak isimlendirilen “Daimî Yapılandırılmış İşbirliği Anlaşması” imzalandı. Muahede, üye ülkelerin savunma kabiliyetlerini geliştirmeyi, Avrupa ülkesi ordularını ortak askeri operasyonlar için hazır hale getirmeyi, savunma sanayilerini daha tesirli ve rekabet edilebilir bir düzeye ulaştırmayı amaçlıyor.
Merkel, eski Savunma Bakanı Ursula von der Leyen’in AB Komitesi Lideri olmasını sağlayarak AB’nin savunma iş birliği gayelerine ulaşma istikametindeki siyasi iradesini de teyit etmiş oldu. Almanya’nın savunma harcamaları Merkel periyodunda artarak 33,3 milyar dolardan 52,8 milyar dolara ulaştı.
Merkel hükümetinin jeopolitik sorunlara yüklü olarak ekonomik ve diplomatik performans ile katkı sunması, Almanya’nın dış siyaset tercihi. Almanya, kültürel cazipliğini, siyasi ve ekonomik istikrarını, milletlerarası olumlu imaj ve prestijini korumak için istikrar siyasetini önceliyor. Alman dış siyasetinde yumuşak güç (soft power) teriminin evvelar içinde yer almasının ülkenin milletlerarası ticaret maksatlarıyla örtüştüğü söylenebilir. Bu perspektiften değerlendirildiğinde Merkel’in Konrad Adenauer, Willy Brandt, Helmut Schmidt, Helmut Kohl ve Gerhard Schröder üzere Almanya’nın iz bırakan önderleri içinde yerini aldığı emsalsiz.
MERKEL daha sonraSI SİYASİ İKLİM
Alman seçmenin Merkel daha sonrası periyot için başı karışık. Anketlere bakılırsa, 26 Eylül seçimlerinde iki periyottur Almanya’yı yöneten büyük koalisyonun tekrar hükümet kuramayacağına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor. On altı yıllık Merkel iktidarının akabinde onun yerini dolduracak bir başkanın çıkmayacağı fikri bir çok yaygın. Hristiyan Demokrat Partisi’nin (CDU) oy kaybı, Merkel iktidarı ile bir hesaplaşma olarak okunmamalı. Merkel, iktidarı periyodunda Almanya’yı AB’nin “merkezi gücü” pozisyonuna yükselten önder oldu.
Allensbach Enstitüsünün araştırmasına bakılırsa, seçmenin yüzde 87’si oy kullanmak istiyor lakin bunların yüzde 40’ı kime oy vereceği konusunda kararsız. Oy kullanacağını belirten kitlenin yüzde 63’ü ise partilerin başbakan adaylarını ikna edici bulmuyor. Seçmen bir taraftan oy vereceğini bildirirken başka taraftan siyasi partilere olan güvensizliğini de lisana getiriyor. Yüzde 53’ü ise başbakan adaylarından hiç birinin Almanya’nın problemlerini çözebileceğine inanmıyor. Tercihlerinin bir bakıma “kötünün iyisinden” yana olacağını tabir ediyor.
26 Eylül’den daha sonra başlayacak koalisyon görüşmeleri partiler için ödünler gerektirecektir. En az üçlü koalisyon ile yönetilecek olan Almanya’da Toplumsal Demokratların (SPD) birinci parti olması durumunda Yeşiller ve Hür Demokratlar (FDP) ile hükümet kurması kuvvetli bir mümkünlük. Öte yandan Hristiyan Demokratlar oy kaybını durdurmayı başarırsa, Yeşiller ve FDP ile de hükümet kurabilir. SPD ile CDU’nun bir ortaya gelmesi ise çok sıkıntı görünüyor. SPD seçim kampanyasının en başında tekrar CDU ile hükümet iştirakine girmeyeceğini duyurarak, merkez sağ siyasetten merkez sol siyasete dönüş yaptığını açık biçimde kamuoyu ile paylaştı. Bu durumda yeni hükümetin merkez sol siyasi telaffuzları ön plana çıkarması beklenebilir.