Saliha
Yeni Üye
Şentop, NTV canlı yayınında yeni yasama yılına ait soruları yanıtladı. Yeni anayasa çalışmalarının nasıl gerçekleştirileceği sorusu üzerine Şentop, 1982 Anayasası’nın 12 Eylül darbesi daha sonrasında yapıldığını ve yürürlüğe girmesi daha sonrasında anayasa tartışmasının başladığını belirtti.
Şentop, ortasında bulunduğu Uzlaşma Komitesinin 2011 Haziran seçimlerinden daha sonra başladığı çalışmaları 2 yıldan fazla sürdürdüğünü anımsatarak, “Bu komite çalışmalarının epeyce büyük katkı sağladığını düşünüyorum bu tartışmalara… Soyut olarak artık de vakit zaman görüyorum, özgürlükçü anayasa, tamam şu model şu hükümet sistemi deniyor lakin bütün bunlar daima prensip bazlı açıklamalar. Türkiye’nin artık o noktaları geçmesi lazım.” dedi.
Anayasa çalışmalarına yönelik unsur bazlı somut tekliflerin gündeme getirilmesini isteyen TBMM Lideri Şentop, Uzlaşma Komitesinin 2012-2013 periyodunda, o günün kaideleri içerisinde somut anayasa metinlerinin ortaya çıkarıldığını hatırlattı.
Şentop, anayasa ile ilgili tartışmaların bu noktadan yürümesi gerektiğini kaydetti.
“Siyasi partilerin kendi tekliflerini açık biçimde ortaya koymaları önemli”
Anayasayla ilgili tartışmaların hükümet sistemi tartışmalarıyla karıştırıldığına dikkati çeken Şentop, “Yürütmeyle ilgili kısmı üstündeki tartışma… Lakin bakıyorsunuz bu hususa ait somut şeyler içermeyen lakin yargı bağımsızlığı, adil idare vesaire üzere hangi sistem olursa olsun tıpkı kalacak konularla ilgili birtakım teklifler görüyorsunuz.” sözlerini kullandı.
Siyasi partilerin kendi tekliflerini açık biçimde ortaya koymaları davetinde bulunan Şentop, “Somut hususlara dökülmüş biçimde ortaya koymaları değerli. Bu kademeden daha sonra en azından anlaşılacaksa nasıl anlaşılacağı, anlaşılmayacaksa niye anlaşılmayacağı somut biçimde ortaya çıkmış olur. Şu andaki tartışmalar ilkesel bazda…” halinde konuştu.
TBMM Lideri Şentop, yeni anayasanın nasıl değiştirileceği, bunun bir anayasa değişikliği formunda mi getirileceğine yönelik soru üzerine, şunları kaydetti:
“O bahis da farklı bir mevzu, onun da görüşülmesi lazım. Farklı yaklaşımlar var hukukçular içinde. Hukukta pozitivizm dediğimiz vakit yürürlükte olan mevzuatı temel alan yaklaşımlar var, ona bakılırsa ‘Yeni anayasa yapamazsınız.’ diyor onlar zira anayasa var aslına bakarsan, bu anayasayı nasıl kaldırırsınız? Ona uymak zorunda herkes üzere… ötürüsıyla ‘Bunu anayasa değişikliği bağlamında lakin yapmak mümkün.’ diyenler var. Lakin burada olağan şu biçimde bir yol her vakit vardır, şayet yeni bir anayasa konusunda mutabakat sağlanırsa bunun yordamıyla ilgili de bir mutabakat sağlanır. Bu metodu de bir anayasal karar haline getirmek mümkün olur. Anayasaya bir süreksiz husus temalır. O süreç orada tanım edilebilir.”
“Tek adam idaresi tartışmalarını tuhaf buluyorum”
Şentop, yeni anayasa imalinde izlenecek yol haritasına TBMM’nin atacağı adımlara ait bir soruya “Bu, lakin içerikle ilgili bir ara alındıktan daha sonra olabilecek bir şey. Daha evvel denendi. 26. devirde de bu biçimde bir çalışma yapıldı. Orada da uzaklık alınamadı.” karşılığını verdi.
Yeni anayasa yapılması konusunda herkes tarafınca bir mutabakat bulunduğunu fakat bunun içeriği ve metodu konusunun tartışmalı olduğunu vurgulayan Şentop, “Şüphesiz farklı görüşler var lakin evvel mutabakat konularından hareket edilmelidir. bu biçimde hareket edildiği takdirde farklı siyasi görüşlere sahip partilerin iddia ettiklerinden daha fazla ortak noktalarının ortaya çıkacağını düşünüyorum.” diye konuştu.
Daha evvel Uzlaşma Kurulundaki yeni anayasa tartışmalarını hatırlatan Şentop, “kimi vakit güya anlaşılabilecek hiç bir şey yokmuş üzere konuşuluyor. Lakin Uzlaşma Kurulunda varsayımı olarak yüzde 50’nin üzerinde anayasadaki konularda mutabakat sağlanmıştı. Herkes bir metnini ortaya koyarsa en azından yüzde kaç mutabakat var, onlar net olarak ortaya çıkar. Nasıl yürüneceğine dair daha somut bir yol haritası çıkabilir.” tabirlerini kullandı.
Şentop, yeni anayasa tartışmalarının Türkiye’ye aralık aldırdığını ve ülkeyi ilerlettiğini vurguladı.
“AK Parti içerisinde başkanlık sisteminde evvel iktidar olmanın daha kolay olduğu istikametinde görüşlerin bulunduğu” tarafındaki argümanların sorulması üzerine Şentop, sistem tartışmalarının 2023 seçimlerine kadar devam edeceğini, daha sonrasında bunların ortadan kalkacağını kaydetti.
Sisteme yönelik “tek adam yönetimi” formunda tenkitlerin sorulması üzerine de Şentop, “Tek adam idaresi tartışmalarını tuhaf buluyorum. Bütün sistemlerde sonuncu sonucu veren kişi manasında tek adam vardır. Siyasi partilerde bu biçimde değil mi? Elbet şuralar vardır ancak nihayetinde son sonucu genel lider veriyor. Parlamenter sistemde de kelamı başbakan söylüyor. Dünyanın her yerinde de bu biçimdedir.” karşılığını verdi.
“Parlamenter sistemin alışkanlıkları devam ediyor”
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde cumhurbaşkanı seçimine işaret eden Şentop, “Aynı aktörler ve birebir alışkanlıklarla birlikte bir sistem değişikliği yaptık. Daima birlikte parlamenter sistemden başkanlık sistemine geçtik. ötürüsıyla parlamenter sistemin alışkanlıkları, bakış açıları hala devam ediyor. Bu erken seçim tartışmaları da o bağlamda.” diye konuştu.
Şentop, cumhurbaşkanlığı seçimlerine birinci cinste sonuçlanmalıymış üzere bakıldığına lakin dünyada birfazlaca ülkede seçimlerin ekseriyetle ikinci cinste sonuçlandığına dikkati çekti.
“Baraj üzerinden yalnızca seçim sistemini tartışmak yanlışsız değil”
Seçim barajının yüzde 7’ye çekilmesiyle ilgili bahiste kıymetlendirilmesi sorulan Şentop, “Baraj üzerinden yalnızca seçim sistemini tartışmak hakikat değil.” karşılığını verdi.
Almanya’daki son seçimleri ve seçim sistemini örnek gösteren Şentop, “Bir dengeyi kurabilmek için seçim sistemi kendi içerisinde gerekirse parlamentodaki milletvekili sayısını artırarak bir sonuç ortaya çıkarıyor. Bunun niçinini de söylüyorlar, marjinal partileri, bilhassa ırkçı Nazi partilerini sistem ortasında kuvvetli hale getirmemek için düşünülmüş bir sistem bu.” dedi.
Seçime baraj üzerinden bakıldığında barajın sorunlu olarak görüldüğünü kaydeden Şentop, “Ama her seçim sisteminde kimi barajlar, frenler, istikrarlar var. Bizim sistemimize de baktığımızda seçim ittifakları getirildi. Seçim ittifakları olduğu vakit baraja takılmadan ittifaka dahil olan siyasi partilerin milletvekili çıkardığını görüyoruz. Baraj, burada partileri engelleyici olmadı.” sözlerini kullandı.
“Başkanlık siteminde baraja gerek yok lakin…”
İttifaka dahil olmaları halinde siyasi partilerin barajı aşmaları kaidesi aranmadığını hatırlatan Şentop, “Konuya yalnızca baraj üzerinden bakmamak lazım. Seçim sisteminin kendi ortasındaki ögeleri da dikkate alarak, bir bütüncül yaklaşımla bakmak lazım.” dedi.
TBMM Lideri Şentop, “Başkanlık siteminde baraja gerek yok fakat parlamento içerisinde de yasama süreçleri kelam konusu olduğundan oyların epeyce fazla dağılması halinde parlamentonun çalışmasını olumsuz etkileyeceği için burada barajın olmasını gerekli nazarann yaklaşımlar var.” değerlendirmesinde bulundu.
– İç tüzükle ilgili adım atılacak mı?
Şentop, yeni periyotta Meclis iç tüzüğü ile ilgili bir adım atılıp atılmayacağının sorulması üzerine, komitelerin daha etkin çalışabileceği bir düzenleme olması gerektiğini düşündüğünü belirtti.
Mecliste bunun altyapısının oluşturabileceğini vurgulayan Şentop, şunları kaydetti:
“Kanaatim, prensipler üzerinden hareket edilirse, yani yeni iç tüzük derken, konuşma müddetleri falan üzere bahisler üzerine odaklanarak değil. Bunlarla ilgili esasen sorun yok. Yeni iç tüzük derken ‘Bütün unsurları atalım ve yesyeni unsurlar yazalım.’ biçiminde değil benim niyetim. Yerleşik, yıllardır uygulanan hususlar var. Burada, yeni sistemle uyumlu bir iç tüzüğün oluşturulması… Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi içerisinde parlamentonun, yasama organının çalışmasıyla ilgili yeni sistemin paradigmasıyla bir iç tüzük oluşturulmalı.
Ben bir yeni iç tüzüğe muhtaçlık olduğu kanaatindeyim. Mevcut iç tüzükte yerleşik olan, emsalsiz olan kararların koruma edilmesi suretiyle yeni bir iç tüzük yapılabilir. Bunu bakalım, nazaranceğiz. Kaliteli bir yasama süreci için buna gereksinim var.”
Şentop, ortasında bulunduğu Uzlaşma Komitesinin 2011 Haziran seçimlerinden daha sonra başladığı çalışmaları 2 yıldan fazla sürdürdüğünü anımsatarak, “Bu komite çalışmalarının epeyce büyük katkı sağladığını düşünüyorum bu tartışmalara… Soyut olarak artık de vakit zaman görüyorum, özgürlükçü anayasa, tamam şu model şu hükümet sistemi deniyor lakin bütün bunlar daima prensip bazlı açıklamalar. Türkiye’nin artık o noktaları geçmesi lazım.” dedi.
Anayasa çalışmalarına yönelik unsur bazlı somut tekliflerin gündeme getirilmesini isteyen TBMM Lideri Şentop, Uzlaşma Komitesinin 2012-2013 periyodunda, o günün kaideleri içerisinde somut anayasa metinlerinin ortaya çıkarıldığını hatırlattı.
Şentop, anayasa ile ilgili tartışmaların bu noktadan yürümesi gerektiğini kaydetti.
“Siyasi partilerin kendi tekliflerini açık biçimde ortaya koymaları önemli”
Anayasayla ilgili tartışmaların hükümet sistemi tartışmalarıyla karıştırıldığına dikkati çeken Şentop, “Yürütmeyle ilgili kısmı üstündeki tartışma… Lakin bakıyorsunuz bu hususa ait somut şeyler içermeyen lakin yargı bağımsızlığı, adil idare vesaire üzere hangi sistem olursa olsun tıpkı kalacak konularla ilgili birtakım teklifler görüyorsunuz.” sözlerini kullandı.
Siyasi partilerin kendi tekliflerini açık biçimde ortaya koymaları davetinde bulunan Şentop, “Somut hususlara dökülmüş biçimde ortaya koymaları değerli. Bu kademeden daha sonra en azından anlaşılacaksa nasıl anlaşılacağı, anlaşılmayacaksa niye anlaşılmayacağı somut biçimde ortaya çıkmış olur. Şu andaki tartışmalar ilkesel bazda…” halinde konuştu.
TBMM Lideri Şentop, yeni anayasanın nasıl değiştirileceği, bunun bir anayasa değişikliği formunda mi getirileceğine yönelik soru üzerine, şunları kaydetti:
“O bahis da farklı bir mevzu, onun da görüşülmesi lazım. Farklı yaklaşımlar var hukukçular içinde. Hukukta pozitivizm dediğimiz vakit yürürlükte olan mevzuatı temel alan yaklaşımlar var, ona bakılırsa ‘Yeni anayasa yapamazsınız.’ diyor onlar zira anayasa var aslına bakarsan, bu anayasayı nasıl kaldırırsınız? Ona uymak zorunda herkes üzere… ötürüsıyla ‘Bunu anayasa değişikliği bağlamında lakin yapmak mümkün.’ diyenler var. Lakin burada olağan şu biçimde bir yol her vakit vardır, şayet yeni bir anayasa konusunda mutabakat sağlanırsa bunun yordamıyla ilgili de bir mutabakat sağlanır. Bu metodu de bir anayasal karar haline getirmek mümkün olur. Anayasaya bir süreksiz husus temalır. O süreç orada tanım edilebilir.”
“Tek adam idaresi tartışmalarını tuhaf buluyorum”
Şentop, yeni anayasa imalinde izlenecek yol haritasına TBMM’nin atacağı adımlara ait bir soruya “Bu, lakin içerikle ilgili bir ara alındıktan daha sonra olabilecek bir şey. Daha evvel denendi. 26. devirde de bu biçimde bir çalışma yapıldı. Orada da uzaklık alınamadı.” karşılığını verdi.
Yeni anayasa yapılması konusunda herkes tarafınca bir mutabakat bulunduğunu fakat bunun içeriği ve metodu konusunun tartışmalı olduğunu vurgulayan Şentop, “Şüphesiz farklı görüşler var lakin evvel mutabakat konularından hareket edilmelidir. bu biçimde hareket edildiği takdirde farklı siyasi görüşlere sahip partilerin iddia ettiklerinden daha fazla ortak noktalarının ortaya çıkacağını düşünüyorum.” diye konuştu.
Daha evvel Uzlaşma Kurulundaki yeni anayasa tartışmalarını hatırlatan Şentop, “kimi vakit güya anlaşılabilecek hiç bir şey yokmuş üzere konuşuluyor. Lakin Uzlaşma Kurulunda varsayımı olarak yüzde 50’nin üzerinde anayasadaki konularda mutabakat sağlanmıştı. Herkes bir metnini ortaya koyarsa en azından yüzde kaç mutabakat var, onlar net olarak ortaya çıkar. Nasıl yürüneceğine dair daha somut bir yol haritası çıkabilir.” tabirlerini kullandı.
Şentop, yeni anayasa tartışmalarının Türkiye’ye aralık aldırdığını ve ülkeyi ilerlettiğini vurguladı.
“AK Parti içerisinde başkanlık sisteminde evvel iktidar olmanın daha kolay olduğu istikametinde görüşlerin bulunduğu” tarafındaki argümanların sorulması üzerine Şentop, sistem tartışmalarının 2023 seçimlerine kadar devam edeceğini, daha sonrasında bunların ortadan kalkacağını kaydetti.
Sisteme yönelik “tek adam yönetimi” formunda tenkitlerin sorulması üzerine de Şentop, “Tek adam idaresi tartışmalarını tuhaf buluyorum. Bütün sistemlerde sonuncu sonucu veren kişi manasında tek adam vardır. Siyasi partilerde bu biçimde değil mi? Elbet şuralar vardır ancak nihayetinde son sonucu genel lider veriyor. Parlamenter sistemde de kelamı başbakan söylüyor. Dünyanın her yerinde de bu biçimdedir.” karşılığını verdi.
“Parlamenter sistemin alışkanlıkları devam ediyor”
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde cumhurbaşkanı seçimine işaret eden Şentop, “Aynı aktörler ve birebir alışkanlıklarla birlikte bir sistem değişikliği yaptık. Daima birlikte parlamenter sistemden başkanlık sistemine geçtik. ötürüsıyla parlamenter sistemin alışkanlıkları, bakış açıları hala devam ediyor. Bu erken seçim tartışmaları da o bağlamda.” diye konuştu.
Şentop, cumhurbaşkanlığı seçimlerine birinci cinste sonuçlanmalıymış üzere bakıldığına lakin dünyada birfazlaca ülkede seçimlerin ekseriyetle ikinci cinste sonuçlandığına dikkati çekti.
“Baraj üzerinden yalnızca seçim sistemini tartışmak yanlışsız değil”
Seçim barajının yüzde 7’ye çekilmesiyle ilgili bahiste kıymetlendirilmesi sorulan Şentop, “Baraj üzerinden yalnızca seçim sistemini tartışmak hakikat değil.” karşılığını verdi.
Almanya’daki son seçimleri ve seçim sistemini örnek gösteren Şentop, “Bir dengeyi kurabilmek için seçim sistemi kendi içerisinde gerekirse parlamentodaki milletvekili sayısını artırarak bir sonuç ortaya çıkarıyor. Bunun niçinini de söylüyorlar, marjinal partileri, bilhassa ırkçı Nazi partilerini sistem ortasında kuvvetli hale getirmemek için düşünülmüş bir sistem bu.” dedi.
Seçime baraj üzerinden bakıldığında barajın sorunlu olarak görüldüğünü kaydeden Şentop, “Ama her seçim sisteminde kimi barajlar, frenler, istikrarlar var. Bizim sistemimize de baktığımızda seçim ittifakları getirildi. Seçim ittifakları olduğu vakit baraja takılmadan ittifaka dahil olan siyasi partilerin milletvekili çıkardığını görüyoruz. Baraj, burada partileri engelleyici olmadı.” sözlerini kullandı.
“Başkanlık siteminde baraja gerek yok lakin…”
İttifaka dahil olmaları halinde siyasi partilerin barajı aşmaları kaidesi aranmadığını hatırlatan Şentop, “Konuya yalnızca baraj üzerinden bakmamak lazım. Seçim sisteminin kendi ortasındaki ögeleri da dikkate alarak, bir bütüncül yaklaşımla bakmak lazım.” dedi.
TBMM Lideri Şentop, “Başkanlık siteminde baraja gerek yok fakat parlamento içerisinde de yasama süreçleri kelam konusu olduğundan oyların epeyce fazla dağılması halinde parlamentonun çalışmasını olumsuz etkileyeceği için burada barajın olmasını gerekli nazarann yaklaşımlar var.” değerlendirmesinde bulundu.
– İç tüzükle ilgili adım atılacak mı?
Şentop, yeni periyotta Meclis iç tüzüğü ile ilgili bir adım atılıp atılmayacağının sorulması üzerine, komitelerin daha etkin çalışabileceği bir düzenleme olması gerektiğini düşündüğünü belirtti.
Mecliste bunun altyapısının oluşturabileceğini vurgulayan Şentop, şunları kaydetti:
“Kanaatim, prensipler üzerinden hareket edilirse, yani yeni iç tüzük derken, konuşma müddetleri falan üzere bahisler üzerine odaklanarak değil. Bunlarla ilgili esasen sorun yok. Yeni iç tüzük derken ‘Bütün unsurları atalım ve yesyeni unsurlar yazalım.’ biçiminde değil benim niyetim. Yerleşik, yıllardır uygulanan hususlar var. Burada, yeni sistemle uyumlu bir iç tüzüğün oluşturulması… Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi içerisinde parlamentonun, yasama organının çalışmasıyla ilgili yeni sistemin paradigmasıyla bir iç tüzük oluşturulmalı.
Ben bir yeni iç tüzüğe muhtaçlık olduğu kanaatindeyim. Mevcut iç tüzükte yerleşik olan, emsalsiz olan kararların koruma edilmesi suretiyle yeni bir iç tüzük yapılabilir. Bunu bakalım, nazaranceğiz. Kaliteli bir yasama süreci için buna gereksinim var.”