Saliha
Yeni Üye
Şentop, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesinin (AYBÜ) Esenboğa Külliyesi’nde düzenlenen 2021-2022 Akademik Yılı Açılış Töreni’nde “ilk ders” başlıklı yaptığı konuşmada, üniversitelerin günümüzde artan değerine dikkati çekerek, üniversitelerin aktüel gündem içerisinde bulunan biroldukça mevzuda toplumu ve siyaseti, karar alıcıları besleyen hayli değerli çalışmalar yaptığını belirtti.
Türkiye’de bugünlerde bir daha yeni anayasa tartışmasının yer aldığına işaret eden Şentop, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Ben siyasete yeni anayasa tartışmalarıyla başladım. 2011’de milletvekili seçildikten daha sonra TBMM’de bir Anayasa Uzlaşma Kurulu kuruldu. O komitesinde, AK Parti’yi temsilen vazife yaptım. İki yıldan fazla bir vakit yeni anayasanın hazırlanması, yazımıyla ilgili çalışmalarda bulundum. O çalışmaların birinci altı ayı da toplumsal iştirakin sağlanmasıyla ilgiliydi. Altı ay boyunca anayasayla ilgili görüş bildirmek isteyen her insanın görüşünü topladık.”
Şentop, bu çalışmaların kararında da anayasa metni olarak kabul edilebilecek bir metnin yüzde 40 kadarının oluşturulduğunu lakin yeni bir anayasanın tam mutabakatla çıkmadığını anlattı. 2013 sonlarında komite nazaranvini bitmiş oldurirken vazifesi tamamlayamamanın temel tartışma konusunun “hükümet sistemi” olduğunu aktaran Şentop, şu biçimde devam etti:
“bu biçimde AK Parti, başkanlık sistemi temelli bir hükümet sistemi modeli sunmuştu komiteye, buna karşı çıkan partiler vardı. Karşı çıkmaları da ‘Bu hükümet sistemi gündemde var ise öteki bahisleri tartışmayacağız.’ halinde bir tartışmaya dönüşünce bu biçimde artık sürdürülemez hale geldi komite ve kaldı. Lakin önemli bir birikim ortaya çıktı. Hem görüş toplama bakımından birebir vakitte siyasi partilerin somut bir anayasa metni olarak topluca kendi görüşlerini ortaya koyduğu metinler elimize bu biçimde geçti. bu biçimdece gerçekten değerli bir adım atılmış oldu.”
Şentop, 16 Nisan 2017’de hükümet sistemiyle değişikliğin gerçekleştirildiğini fakat yeni anayasayla ilgili tartışmaların bitmediğini anımsatarak, hiç bir siyasi partinin “Yeni anayasaya muhtaçlık yoktur, bu anayasa kafidir.” demediğini, hepsinin yeni bir anayasa yapılması gerektiğini belirttiğini anlattı.
“Anayasayı, bir anayasa yapmak için yapıyoruz aslında. Anayasayı birçok vakit, yüz yıldan fazla bir vakittir bütün siyasi ve toplumsal meselelerimizi çözebilecek bir sihirli metin olarak görüyoruz, bu biçimde bir metin üzerinden tartışma yapıyoruz.” diyen Şentop, halbuki anayasanın bir hukuk ve siyaset metni olarak sağlıklı bir tartışma yürütülebilmesi bakımından zihinlerde yerli yerine oturtulması gerektiğini belirtti.
“Üniversitelerimiz de bu tartışmaların içerisinde yer almalı”
Anayasa konusunda İngiltere meselai anlatan Şentop, şu biçimde devam etti:
“Bir ülkede yazılı metin yok, bir kural konusunda herkes mutabık. Bizde ise hayli ayrıntılı yazıldığı biçimde bir metin var ancak bu metni konjonktüre göre, şahıslara göre yorumlama istikametinde bir yaklaşım, bir anlayış var. Şayet sizin siyaset geleneklerinizde kamu hukuku geleneklerinizde temel metin olan anayasa metni birbiriyle mutabıksa bu biçimde bu dert yok. Yeni anayasalar yapmak, anayasalar değiştirmek zorunda kalmazsınız. Ama bizde anayasa, özellikle evvelki periyodu değiştirmek ve yeni bir şey ortaya koymak için yapıldığından dolayı bu anayasa tartışmaları bugünlere kadar devam etti.
Bu tartışmaların yanlış olduğunu düşünmüyorum, Türkiye epeyce aralık aldı. Yapılan bu tartışmaların hepsinin Türkiye’nin gerek anayasayla gerekse hukukla ilgisini pekiştirdiğini düşünüyorum. Anayasa konusunda biroldukça zihnimizdeki algıyı, yaklaşımı bu tartışmaların düzelttiğini düşünüyorum. Bu manada faydalı olduğu kanaatindeyim. Bugün bir daha bir anayasa tartışması içerisindeyiz. Üniversitelerimizin de bu tartışmaların içerisinde yer alması, bu tartışmalara daha yakından ilgi göstermesi gerektiğini düşünüyorum. Yalnızca siyasetçiler içinde bir tartışma olarak kalmamalıdır.”
Şentop, 1982’de basılan bir kitapta, “Son 10 yıldır Türkiye’de en epeyce tartışılan mevzuların başında başkanlık sistemi gelmektedir.” tabirinin yer aldığını aktararak, “Bugün hükümet sistemi tartışmaları, birkaç gün içerisinde düşünülmüş yahut talep edilmiş de hazırlanmış, yapılmış bir değişiklik, çalışma değil. Bizim 2012’de Meclis’teki uzlaşma komitesine sunduğumuz metin, başkanlık sistemi üzerine idi. O metin yüzde 95 prestijiyle 16 Nisan 2017 referandumunda kabul edilen metindir.” halinde konuştu.
Başkanlık sisteminin, 1960’lı yılların ikinci yarısından itibaren konuşulduğunu, 1970’te Ulusal Nizam Partisinin parti programında da yer aldığını lisana getiren Şentop, şunları kaydetti:
“Bu tartışmaların bir niçini var. Türkiye’de bizim vesayetçi sistem dediğimiz sistem, parlamenter sistem içerisinde kolay işliyor. Nasıl? 12 Mart’ta bir muhtıra veriliyor, bu muhtırayla hükümet istifa ediyor ancak Meclis kapatılmıyor. Bir hükümet kuruluyor Meclis içerisinden, bir milletvekiline bakılırsav veriliyor ve hükümeti kuruyor. Bu hükümet güvenoyu alıyor Meclis içerisinden. Nasıl alıyor? Hükümet Meclis içerisinden çıktığı için parlamento içi istikrarlara bağlı oluyor hükümet. Kurulması da düşürülmesi de. ötürüsıyla parlamento ortasındaki istikrarları değiştirdiğinizde hükümet düşürüp hükümet kurdurabiliyorsunuz. Daha yakın bir vakitte, 28 Şubat’ta birebir şeyi yaşadık. Sayısal çoğunluğu olmadığı düşünülen bir hükümet vakit içerisinde kurulabildi ve güvenoyu aldı diye milletvekilleri istifa ettirildi bir partiden. Öbür bir parti kuruldu o istifa eden milletvekilleriyle ve Meclis parlamento aritmetiği değişti, hiç iddia edilmeyen bir hükümet çıkabildi Meclisten. Uzaktan kumandayla hükümet kurdurabilmek, hükümet düşürebilmek mümkün.”
“Güçlendirilmiş parlamenter sistem, parlamentoyu değil, yürütmeyi güçlendiren bir sistemdir”
Türkiye’de vesayetçi sistemin işleyişiyle ilgili bu biçimde bir gerçekliğin bulunduğunu lisana getiren Şentop, şunları kaydetti:
“Sadece bugünün kararlarıyla hükümet sistemi sıkıntısının var olduğunu düşünmek, art planını ve derinliğini kıymetlendirme dışı tutmak bizi yanlış tartışmalara gdolayır. Onun için bugün, bunun bir siyasi tartışma olduğunu düşünüyorum mevcut anayasadaki sistemi savunuyorum. Güçlendirilmiş yahut uygunlaştırılmış parlamenter sistem denilen sistem, somut olarak ortaya konulmadığı için bunu biroldukca kişi görmüyor lakin literatürde benzeri sözlerle bu sistemden bahsediliyor. Evet lakin bu sistemin özelliği güçlendirilmiş parlamenter deyince her insanın aklına birden ‘Parlamentoyu güçlendiriyor.’ üzere geliyor ancak aslında o denli değil. Bu sistem, yürütmeyi, hükümeti güçlendiren sistemdir. Klasik parlamenter sistemin hükümet kurmadığı zorlukları, hükümeti düşürmedeki kolaylıkları, çabukluklar, hükümetlerin kendi getirdikleri metinleri karara parlamento dönüştürmemesinin ortaya çıkarttığı yönetememe sorunu sebebiyle, güzelleştirilmiş yahut güçlendirilmiş parlamenter sistem ismiyle hükümetin kurulmasını kolaylaştıran, hükümetin düşürülmesini zorlaştıran, hükümetin getirdiği kararların Meclisten daha kolay geçmesini sağlayan teklifler içeren bir modeldir bu. Yani güçlendirilmiş parlamenter sistem, parlamentoyu güçlendiren değil, hükümeti, yürütmeyi güçlendiren bir sistemdir. Bugün aslına bakarsanız güçlendirilmiş bir yürütme var. Güçlendirilmiş yürütmeden şikayetçi olup da dönüp dolaşıp yürütmeyi güçlendiren bir sistem teklifinde bulunmayı biraz ilgi alımlı buluyorum.
ötürüsıyla Türkiye’nin gerçekleriyle, bilhassa 1961 Anayasası devri prestijiyle başlayan siyasi ve anayasa tartışmaları bağlamında bahse bakmak, bu hususla ilgili ayakları yere basan ve bu sistem tartışmaları içerisinde makul bir yere oturan teklifler üzerinden tartışmak lazım. Somut tartışmak lazım. O bakımdan ben yeni anayasa tartışmalarını hayli büyük bir heyecanla ve memnuniyetle takip ediyorum. Bunların Türkiye’ye yarar sağlayacağını düşünüyorum.”
Notlar
Merasimin açılışında Ankara Kulübü Derneği seymenleri gösterisi sundu. sonrasındasında küçük bir seymen, TBMM Lideri Mustafa Şentop’un yanına giderek bir süre sohbet etti. Şentop, seymenle hatıra fotoğrafı çektirdi.
Merasimde, AYBÜ’de eğitim nazarann 108 ülkeden gelen öğrencileri temsilen 18 öğrenciye çiçekler verilerek “AYBÜ’ye beğenilen geldiniz” denildi. Bu öğrencilere AYBÜ Rektörü Prof. Dr. İbrahim Aydınlı rozetlerini taktı.
Rektör Prof. Dr. Aydınlı, ondan sonrasında akademik yılın açılış konuşmasını yaptı.
Konuşmaların akabinde Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Mescidi ve Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Ömür Merkezi temel atma merasimleri görüntü konferans usulüyle gerçekleştirildi.
Merasime, Ankara Valisi Vasip Şahin ile Ankara Büyükşehir Belediye Lideri Mansur Yavaş ve fazlaca sayıda davetli de katıldı.
Türkiye’de bugünlerde bir daha yeni anayasa tartışmasının yer aldığına işaret eden Şentop, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Ben siyasete yeni anayasa tartışmalarıyla başladım. 2011’de milletvekili seçildikten daha sonra TBMM’de bir Anayasa Uzlaşma Kurulu kuruldu. O komitesinde, AK Parti’yi temsilen vazife yaptım. İki yıldan fazla bir vakit yeni anayasanın hazırlanması, yazımıyla ilgili çalışmalarda bulundum. O çalışmaların birinci altı ayı da toplumsal iştirakin sağlanmasıyla ilgiliydi. Altı ay boyunca anayasayla ilgili görüş bildirmek isteyen her insanın görüşünü topladık.”
Şentop, bu çalışmaların kararında da anayasa metni olarak kabul edilebilecek bir metnin yüzde 40 kadarının oluşturulduğunu lakin yeni bir anayasanın tam mutabakatla çıkmadığını anlattı. 2013 sonlarında komite nazaranvini bitmiş oldurirken vazifesi tamamlayamamanın temel tartışma konusunun “hükümet sistemi” olduğunu aktaran Şentop, şu biçimde devam etti:
“bu biçimde AK Parti, başkanlık sistemi temelli bir hükümet sistemi modeli sunmuştu komiteye, buna karşı çıkan partiler vardı. Karşı çıkmaları da ‘Bu hükümet sistemi gündemde var ise öteki bahisleri tartışmayacağız.’ halinde bir tartışmaya dönüşünce bu biçimde artık sürdürülemez hale geldi komite ve kaldı. Lakin önemli bir birikim ortaya çıktı. Hem görüş toplama bakımından birebir vakitte siyasi partilerin somut bir anayasa metni olarak topluca kendi görüşlerini ortaya koyduğu metinler elimize bu biçimde geçti. bu biçimdece gerçekten değerli bir adım atılmış oldu.”
Şentop, 16 Nisan 2017’de hükümet sistemiyle değişikliğin gerçekleştirildiğini fakat yeni anayasayla ilgili tartışmaların bitmediğini anımsatarak, hiç bir siyasi partinin “Yeni anayasaya muhtaçlık yoktur, bu anayasa kafidir.” demediğini, hepsinin yeni bir anayasa yapılması gerektiğini belirttiğini anlattı.
“Anayasayı, bir anayasa yapmak için yapıyoruz aslında. Anayasayı birçok vakit, yüz yıldan fazla bir vakittir bütün siyasi ve toplumsal meselelerimizi çözebilecek bir sihirli metin olarak görüyoruz, bu biçimde bir metin üzerinden tartışma yapıyoruz.” diyen Şentop, halbuki anayasanın bir hukuk ve siyaset metni olarak sağlıklı bir tartışma yürütülebilmesi bakımından zihinlerde yerli yerine oturtulması gerektiğini belirtti.
“Üniversitelerimiz de bu tartışmaların içerisinde yer almalı”
Anayasa konusunda İngiltere meselai anlatan Şentop, şu biçimde devam etti:
“Bir ülkede yazılı metin yok, bir kural konusunda herkes mutabık. Bizde ise hayli ayrıntılı yazıldığı biçimde bir metin var ancak bu metni konjonktüre göre, şahıslara göre yorumlama istikametinde bir yaklaşım, bir anlayış var. Şayet sizin siyaset geleneklerinizde kamu hukuku geleneklerinizde temel metin olan anayasa metni birbiriyle mutabıksa bu biçimde bu dert yok. Yeni anayasalar yapmak, anayasalar değiştirmek zorunda kalmazsınız. Ama bizde anayasa, özellikle evvelki periyodu değiştirmek ve yeni bir şey ortaya koymak için yapıldığından dolayı bu anayasa tartışmaları bugünlere kadar devam etti.
Bu tartışmaların yanlış olduğunu düşünmüyorum, Türkiye epeyce aralık aldı. Yapılan bu tartışmaların hepsinin Türkiye’nin gerek anayasayla gerekse hukukla ilgisini pekiştirdiğini düşünüyorum. Anayasa konusunda biroldukça zihnimizdeki algıyı, yaklaşımı bu tartışmaların düzelttiğini düşünüyorum. Bu manada faydalı olduğu kanaatindeyim. Bugün bir daha bir anayasa tartışması içerisindeyiz. Üniversitelerimizin de bu tartışmaların içerisinde yer alması, bu tartışmalara daha yakından ilgi göstermesi gerektiğini düşünüyorum. Yalnızca siyasetçiler içinde bir tartışma olarak kalmamalıdır.”
Şentop, 1982’de basılan bir kitapta, “Son 10 yıldır Türkiye’de en epeyce tartışılan mevzuların başında başkanlık sistemi gelmektedir.” tabirinin yer aldığını aktararak, “Bugün hükümet sistemi tartışmaları, birkaç gün içerisinde düşünülmüş yahut talep edilmiş de hazırlanmış, yapılmış bir değişiklik, çalışma değil. Bizim 2012’de Meclis’teki uzlaşma komitesine sunduğumuz metin, başkanlık sistemi üzerine idi. O metin yüzde 95 prestijiyle 16 Nisan 2017 referandumunda kabul edilen metindir.” halinde konuştu.
Başkanlık sisteminin, 1960’lı yılların ikinci yarısından itibaren konuşulduğunu, 1970’te Ulusal Nizam Partisinin parti programında da yer aldığını lisana getiren Şentop, şunları kaydetti:
“Bu tartışmaların bir niçini var. Türkiye’de bizim vesayetçi sistem dediğimiz sistem, parlamenter sistem içerisinde kolay işliyor. Nasıl? 12 Mart’ta bir muhtıra veriliyor, bu muhtırayla hükümet istifa ediyor ancak Meclis kapatılmıyor. Bir hükümet kuruluyor Meclis içerisinden, bir milletvekiline bakılırsav veriliyor ve hükümeti kuruyor. Bu hükümet güvenoyu alıyor Meclis içerisinden. Nasıl alıyor? Hükümet Meclis içerisinden çıktığı için parlamento içi istikrarlara bağlı oluyor hükümet. Kurulması da düşürülmesi de. ötürüsıyla parlamento ortasındaki istikrarları değiştirdiğinizde hükümet düşürüp hükümet kurdurabiliyorsunuz. Daha yakın bir vakitte, 28 Şubat’ta birebir şeyi yaşadık. Sayısal çoğunluğu olmadığı düşünülen bir hükümet vakit içerisinde kurulabildi ve güvenoyu aldı diye milletvekilleri istifa ettirildi bir partiden. Öbür bir parti kuruldu o istifa eden milletvekilleriyle ve Meclis parlamento aritmetiği değişti, hiç iddia edilmeyen bir hükümet çıkabildi Meclisten. Uzaktan kumandayla hükümet kurdurabilmek, hükümet düşürebilmek mümkün.”
“Güçlendirilmiş parlamenter sistem, parlamentoyu değil, yürütmeyi güçlendiren bir sistemdir”
Türkiye’de vesayetçi sistemin işleyişiyle ilgili bu biçimde bir gerçekliğin bulunduğunu lisana getiren Şentop, şunları kaydetti:
“Sadece bugünün kararlarıyla hükümet sistemi sıkıntısının var olduğunu düşünmek, art planını ve derinliğini kıymetlendirme dışı tutmak bizi yanlış tartışmalara gdolayır. Onun için bugün, bunun bir siyasi tartışma olduğunu düşünüyorum mevcut anayasadaki sistemi savunuyorum. Güçlendirilmiş yahut uygunlaştırılmış parlamenter sistem denilen sistem, somut olarak ortaya konulmadığı için bunu biroldukca kişi görmüyor lakin literatürde benzeri sözlerle bu sistemden bahsediliyor. Evet lakin bu sistemin özelliği güçlendirilmiş parlamenter deyince her insanın aklına birden ‘Parlamentoyu güçlendiriyor.’ üzere geliyor ancak aslında o denli değil. Bu sistem, yürütmeyi, hükümeti güçlendiren sistemdir. Klasik parlamenter sistemin hükümet kurmadığı zorlukları, hükümeti düşürmedeki kolaylıkları, çabukluklar, hükümetlerin kendi getirdikleri metinleri karara parlamento dönüştürmemesinin ortaya çıkarttığı yönetememe sorunu sebebiyle, güzelleştirilmiş yahut güçlendirilmiş parlamenter sistem ismiyle hükümetin kurulmasını kolaylaştıran, hükümetin düşürülmesini zorlaştıran, hükümetin getirdiği kararların Meclisten daha kolay geçmesini sağlayan teklifler içeren bir modeldir bu. Yani güçlendirilmiş parlamenter sistem, parlamentoyu güçlendiren değil, hükümeti, yürütmeyi güçlendiren bir sistemdir. Bugün aslına bakarsanız güçlendirilmiş bir yürütme var. Güçlendirilmiş yürütmeden şikayetçi olup da dönüp dolaşıp yürütmeyi güçlendiren bir sistem teklifinde bulunmayı biraz ilgi alımlı buluyorum.
ötürüsıyla Türkiye’nin gerçekleriyle, bilhassa 1961 Anayasası devri prestijiyle başlayan siyasi ve anayasa tartışmaları bağlamında bahse bakmak, bu hususla ilgili ayakları yere basan ve bu sistem tartışmaları içerisinde makul bir yere oturan teklifler üzerinden tartışmak lazım. Somut tartışmak lazım. O bakımdan ben yeni anayasa tartışmalarını hayli büyük bir heyecanla ve memnuniyetle takip ediyorum. Bunların Türkiye’ye yarar sağlayacağını düşünüyorum.”
Notlar
Merasimin açılışında Ankara Kulübü Derneği seymenleri gösterisi sundu. sonrasındasında küçük bir seymen, TBMM Lideri Mustafa Şentop’un yanına giderek bir süre sohbet etti. Şentop, seymenle hatıra fotoğrafı çektirdi.
Merasimde, AYBÜ’de eğitim nazarann 108 ülkeden gelen öğrencileri temsilen 18 öğrenciye çiçekler verilerek “AYBÜ’ye beğenilen geldiniz” denildi. Bu öğrencilere AYBÜ Rektörü Prof. Dr. İbrahim Aydınlı rozetlerini taktı.
Rektör Prof. Dr. Aydınlı, ondan sonrasında akademik yılın açılış konuşmasını yaptı.
Konuşmaların akabinde Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Mescidi ve Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Ömür Merkezi temel atma merasimleri görüntü konferans usulüyle gerçekleştirildi.
Merasime, Ankara Valisi Vasip Şahin ile Ankara Büyükşehir Belediye Lideri Mansur Yavaş ve fazlaca sayıda davetli de katıldı.