Saliha
Yeni Üye
TBMM Lideri Şentop’un açıklamaları şu biçimde; (Adalet Bakanlığı’ndaki nazaranv değişimi) Bakanlıklarda bakılırsav değişiklikleri atamalar sayın Cumhurbaşkanımızın takdirindedir. Her iki arkadaşımızı da yakından tanıyorum. Sayın Gül ve sayın Bozdağ hem yeterli birer hukukçu birebir vakitte vazifelerini dikkatle yerine getiren iki arkadaşımızdır. Sayın Gül’e teşekkür ediyorum, sayın Bekir Bozdağ’ı da tebrik ediyorum. Hükümetin bir siyaseti olur, bakanlar o politikayı icra ederler. Bu değişiklikler çok olağandır.
(Mobese tartışmaları)
Mobese tezi var lakin bunun incelenmesi gerekiyor. Sanıyorum bununla ilgili türel bir müddetç yapılacak. Televizyonlarda tartışma programlarında herkes kendi perspektifinde bir şeyler konuşuyor lakin bunu yapmamak gerekiyor. Hukukun siyaseti somutlaştıran bir alan olduğunu görüyorum.
Şayet siyaset bu tabandan ayrılarak yapılırsa bu biçimde havada kalıyor. Bundan ayrıldığınız takdirde bu biçimde ölçü kaçıyor. Yaşananlardan kuşkulu kurumlarımız bir ders çıkarıyorlar. Olayın sıcağı sıcağına yaşananlar bir köpük tartışması. Bunlar vakit gelince yeni tartışmalarla geride kalır. Değerli olan gerekli dersleri çıkarmaktır, bu kesinlikle yapılır. Çalışmalar, incelemeler sürüyor.
(Kutuplaşma tartışmaları)
Ben hem de halkın içerisindeyim. Bir vatandaş olarakta yaşıyoruz olanı biteni. Gerek Tekirdağ gerek Ankara’da birfazlaca vatandaşla görüşüyoruz. Gördüğüm şey şudur… Bir tansiyon, yüksek tansiyon yok. Gerginlikleri televizyon ekranlarında tartışmacılar içinde vakit zaman siyasetçiler içinde görüyoruz. Çok kalıcı ve artık yerleşmiş kök salmış bir tablo olmadığını gösteriyor. 1 yıldan biraz fazla bir vakit var seçimlere. Bu uzun bir vakit.
bu biçimde bir tansiyonla mevzuların tartışılmasının kimseye yararı yok. Bu yüksek tansiyonla bir sonuç alabilmek mümkün değil. Önümüzde epeyce önemli hayli kıymetli meseleler var. Önümüzde tartışacağımız epey husus var, müzakere edilecek epeyce sorun var. her insanın memleket problemlerini bir ciddiyetle tartışması lazım. Eleştirmenlik diye bir uzmanlık alanı vardır, özellikle edebiyatta, sanatta vardır. Eleştirmenler genelde eleştirdikleri sanat alanının sanatkarı değildir ancak eleştirmendir. Siyaset bu türlü bir eleştirmenlik alanı değildir. Bir siyasetçi yalnızca eleştirerek sonuç hasıl edemez. Millet hiç kimseye ne hoş eleştiriyor olanı bitiyor diye oy vermez. Üslup problemi de epeyce kıymetli.
“Zaman vakit bu cins tansiyonlar olmuştur”
Çok ağır tenkitleri bile uygun bir lisanla iç tüzüğümüze nazaran tabir edebilmek mümkün. Ben 50 yıl öncesine dair Meclis tutanaklarını okuyorum, hiç bir vakit kibarlığı elden bırakmayan milletvekilleri var. İnsanın kişiliğinin bir göstergesidir üslup. Her türlü tenkit yapılabilir ancak bunun nezaket ortasında yapılması gerekir. Bu çağrıyı yinelamış olayım. Meclis’te bir tane olay olsa bile, fiziki temas manasında bir olay bile olsa fazlaca vahimdir. Eski periyotlarla de mukayese ettiğimizde özel bir belirti görmüyorum. Vakit zaman bu tıp tansiyonlar olmuştur. Kazakistan’la ilgili ortak bir deklarasyon yayınlandı, o gün fazlaca hararetli tartışmalar vardı. Elbet tartışacağımız mevzular var lakin her mevzu bizim tartışacağımız bahisler değildir. Bunları ayırarak hareket etmemiz lazım. kimi vakit bundan uzaklaştığımızı görüyorum. Vakit zaman daha yüksek tansiyonlu tartışmalar olmuş geriye dönüp baktığımızda, ölçüyü kaçırmamak lazım.
(Erken seçim tartışmaları)
Erken seçim tartışmaları evvelki periyot Türkiye’nin, eski hükümet sisteminin alışkanlıkları. O devirde parlamento rastgele bir sayı aramadan seçime gidebiliyordu. Seçime gitmek için de birfazlaca sebep vardı. Bunlardan hareketle seçim tartışmaları olurdu. Burada Meclis’in nitelikli çoğunluğu alması lazım seçim için hukuken yahut Cumhurbaşkanı’nın karar alması gerekiyor. Biz bir hükümet sistemi değişikliği yaptık ancak bu değişikliği yaptığımızda siyasi aktörler tıpkı. Eski devirlerdeki alışkanlıklarını, zihniyet dünyalarını buraya taşıdılar. Bunları yenilemediler, güncellemediler. Bu bakımdan bu tartışmalar sık sık karşımıza çıkıyor. Bu işin tüzel tabanı değişti, erken seçimi barından bir sistem değil yeni sistem.
(Muhalefetin parlamenter sistem çalışmaları)
Önümüzdeki gerçekleri ortaya koyalım. Gerçek nedir? Türkiye’de bir başkanlık sistemi var. Literatürde başkanlık sistemidir. Biz Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi diye tabir ettik anayasamızda. 1950’dilk evvel örneğin President’ın çevirisi Reis-i Cumhur olarak çeviri edilmiş kitaplarda.
Seçimdilk evvel mümkün değil. Seçime bununla girilecek. Seçilen Cumhurbaşkanı bu sisteme göre ülkeyi yönetecek. Sav nedir? Seçimden daha sonra sistemi değiştereceğiz. “Bu sistemi değiştireceğiz” demek kâfi değil. Bu iş anayasa değişikliğiyle olur. Bir referandum gerekiyor yahut 3’te 2 alınacak ki değiştirilsin. Parlamentoda nitelikli aranan bir çoğunluk var. Bir tarafta hayaller, bir tarafta gerçekler var.
Şuanki mevcut sistem 2023’ten daha sonra da uygulanacak sistemdir. Bu otomatik olarak gerçekleşecek bir şey değil. Bu anayasa ile gerçekleşebilecek bir şeydir. Türkiye 1960’ların başına kadar bir hükümet sistemi tartışması yaşıyor. 1970’lerden itibaren başkanlık sistemi tartışmaları var. 90’larda bu tartışmalar var bir daha. Hatta 2002’de AK Parti seçimden yeni çıkmış, Sayın Cumhurbaşkanımız Türkiye’nin başkanlık sistemine gereksinimi olduğunu söylüyor. Türkiye 50 yıldır hükümet sistemi değişikliğini tartışıyor.
Bu tarihi art planı görmezden gelerek bir iki günde geldi bir iki günde geri masraf formunda bakmak fazlaca yanlıştır.
Herkes ortaya bir kanaat koyuyor ancak bir defa o kanaate nasıl ulaştığını anlayamıyoruz. Yeni hükümet sistemi dediğimiz, 27. periyot ortasında soru önergelerinin cevaplanma oranı bundan evvelki periyoda göre daha yüksek. Meclis’in iki işlevi var; yasama ve denetleme. Meclis’in ve milletvekillerinin yürütmeyi denetlemesi için araçlar. Eski sisteme göre bunlarla ilgili bir gerileme yok. Burada bu mukayeseleri yaparken sayısal bilgiler üzerinden gitmek gerekiyor.
Demokrasinin uygulaması bu, oya sunuyorsunuz. Sizin kâfi bir sayınız yoksa, sizin verdiğiniz teklifler geçmiyor. Bir teklifte bulunduğunuzda sonuçta bu müzakere edilir, herkes görüşünü söyler ve daha sonra bu oya sunulur. her insanın bir oyu vardır, sayınız kâfi değilse sizin tekliflerinizin geçmesi mümkün değil. Bu parlamenter sistemde de bu biçimdeydi. Bu değerlendirmeleri epeyce tuhaf buluyorum, şaşkınlıkla izliyorum.
(Hukuk devleti kimliği tartışmaları)
Olayın bir bütünlüğü içerisinde savın bütünlüğü içerisinde bakmak lazım. Türkiye bir hukuk devletidir. Biroldukca isimli olay gerçekleşiyor. Bu kadar olay içerisinde konu bahis edilenlerin sayısı hudutlu. Bir tane bile hukukla ilgili adaletsizlik olsa üzerinde durulmalıdır. Türkiye hakkında kıymetlendirme yaparken bu bütünlüğü dikkate almak lazım. Biz Türkiye genelinde hukuk devleti prensibinin ihlal edildiğine dair açıklamalar yaparsak bu Türkiye’ye epey büyük haksızlık olur. Bu bu biçimde değil.
bahsetmiş olduğumiz milyonlarca isimli süreç içerisinde kimilerinin yanlış olduğunu kabul etmek gerekiyor. İtiraz edebiliyorsunuz, istinafa gidebiliyorsunuz. Sistem içerisinde de düzeltildiğini görüyoruz.
AİHM birinci kere, ‘Bundan daha sonra da bu biçimde hareket et’ diye talimat veriyor. Bu hiç yaşanmamış bir şey. Buna karşın AİHM önüne gelmeyen bir mevzuda, davada bu biçimde bir talimatı veremez. AİHM, Türkiye’ye karşı ölçüyü kaçırmıştır. Ölçüyü kaçırmamak lazım. AİHM, Türkiye’ye karşı o denli. Mahkemenin bu agresif tavrını bir kenara bırakması lazım. AİHM mi hukuk devleti mi? Polonya bu mevzuyu tartıştı. İngiltere’de Adalet Bakanı lisana getirdi.
(Uzun tutukluluk müddetleri tartışmaları)
Tutukluluk bir ceza değildir, bir önlemdir yalnızca yargılama sürecinde. Mahkeme belgeyi inceliyor, ona bakılırsa bu sonucu veriyor.
Türkiye’de bu devir geride kaldı, bilhassa 15 Temmuz’da FETÖ’nün darbe teşebbüsü sırasında milletin sokaklara dökülmesi fazlaca değerli bir şeyi gerçekleştirdi. Bundan daha sonra Türkiye’de olmaz mı? Elbet görüyorum dünyanın biroldukca bölgesinde anayasal tertibe karşı atılım yapacak gayrimakul ögeler var mıdır, olabilir mi olabilir. Türkiye bunu göstermiştir ki, bu tıp şeylere müsaade etmeyecektir.
‘Yaşadığımız periyotta diğer FETÖ’cülerin ortaya çıkma riskleri var mı?’
FETÖ ile ilgili işlevsel manada açıklanabilecek tarif paralel devlet yapılanmasıydı. Paralel devleti yapılanması dediğimiz şey, başka bir hiyerarşik yapılandırma sunuyor. O kendi örgüt yapılandırma ortasındaki üslerinden talimat alıyorlar. Bu terör örgütünü ortaya çıkaran şey dini bir yapı olması değil, paralel devlet yapılanması oluşturmasıdır. 28 Şubat’ı kim yaptı? Bunlar dini yapılandırmalar mıydı. Bizim temel odaklanmamız gereken nokta paralel devlet yapılandırmasıdır. Paralel devlet yapılandırması var ise anında ona müdahale etmek gerekir.
(Mobese tartışmaları)
Mobese tezi var lakin bunun incelenmesi gerekiyor. Sanıyorum bununla ilgili türel bir müddetç yapılacak. Televizyonlarda tartışma programlarında herkes kendi perspektifinde bir şeyler konuşuyor lakin bunu yapmamak gerekiyor. Hukukun siyaseti somutlaştıran bir alan olduğunu görüyorum.
Şayet siyaset bu tabandan ayrılarak yapılırsa bu biçimde havada kalıyor. Bundan ayrıldığınız takdirde bu biçimde ölçü kaçıyor. Yaşananlardan kuşkulu kurumlarımız bir ders çıkarıyorlar. Olayın sıcağı sıcağına yaşananlar bir köpük tartışması. Bunlar vakit gelince yeni tartışmalarla geride kalır. Değerli olan gerekli dersleri çıkarmaktır, bu kesinlikle yapılır. Çalışmalar, incelemeler sürüyor.
(Kutuplaşma tartışmaları)
Ben hem de halkın içerisindeyim. Bir vatandaş olarakta yaşıyoruz olanı biteni. Gerek Tekirdağ gerek Ankara’da birfazlaca vatandaşla görüşüyoruz. Gördüğüm şey şudur… Bir tansiyon, yüksek tansiyon yok. Gerginlikleri televizyon ekranlarında tartışmacılar içinde vakit zaman siyasetçiler içinde görüyoruz. Çok kalıcı ve artık yerleşmiş kök salmış bir tablo olmadığını gösteriyor. 1 yıldan biraz fazla bir vakit var seçimlere. Bu uzun bir vakit.
bu biçimde bir tansiyonla mevzuların tartışılmasının kimseye yararı yok. Bu yüksek tansiyonla bir sonuç alabilmek mümkün değil. Önümüzde epeyce önemli hayli kıymetli meseleler var. Önümüzde tartışacağımız epey husus var, müzakere edilecek epeyce sorun var. her insanın memleket problemlerini bir ciddiyetle tartışması lazım. Eleştirmenlik diye bir uzmanlık alanı vardır, özellikle edebiyatta, sanatta vardır. Eleştirmenler genelde eleştirdikleri sanat alanının sanatkarı değildir ancak eleştirmendir. Siyaset bu türlü bir eleştirmenlik alanı değildir. Bir siyasetçi yalnızca eleştirerek sonuç hasıl edemez. Millet hiç kimseye ne hoş eleştiriyor olanı bitiyor diye oy vermez. Üslup problemi de epeyce kıymetli.
“Zaman vakit bu cins tansiyonlar olmuştur”
Çok ağır tenkitleri bile uygun bir lisanla iç tüzüğümüze nazaran tabir edebilmek mümkün. Ben 50 yıl öncesine dair Meclis tutanaklarını okuyorum, hiç bir vakit kibarlığı elden bırakmayan milletvekilleri var. İnsanın kişiliğinin bir göstergesidir üslup. Her türlü tenkit yapılabilir ancak bunun nezaket ortasında yapılması gerekir. Bu çağrıyı yinelamış olayım. Meclis’te bir tane olay olsa bile, fiziki temas manasında bir olay bile olsa fazlaca vahimdir. Eski periyotlarla de mukayese ettiğimizde özel bir belirti görmüyorum. Vakit zaman bu tıp tansiyonlar olmuştur. Kazakistan’la ilgili ortak bir deklarasyon yayınlandı, o gün fazlaca hararetli tartışmalar vardı. Elbet tartışacağımız mevzular var lakin her mevzu bizim tartışacağımız bahisler değildir. Bunları ayırarak hareket etmemiz lazım. kimi vakit bundan uzaklaştığımızı görüyorum. Vakit zaman daha yüksek tansiyonlu tartışmalar olmuş geriye dönüp baktığımızda, ölçüyü kaçırmamak lazım.
(Erken seçim tartışmaları)
Erken seçim tartışmaları evvelki periyot Türkiye’nin, eski hükümet sisteminin alışkanlıkları. O devirde parlamento rastgele bir sayı aramadan seçime gidebiliyordu. Seçime gitmek için de birfazlaca sebep vardı. Bunlardan hareketle seçim tartışmaları olurdu. Burada Meclis’in nitelikli çoğunluğu alması lazım seçim için hukuken yahut Cumhurbaşkanı’nın karar alması gerekiyor. Biz bir hükümet sistemi değişikliği yaptık ancak bu değişikliği yaptığımızda siyasi aktörler tıpkı. Eski devirlerdeki alışkanlıklarını, zihniyet dünyalarını buraya taşıdılar. Bunları yenilemediler, güncellemediler. Bu bakımdan bu tartışmalar sık sık karşımıza çıkıyor. Bu işin tüzel tabanı değişti, erken seçimi barından bir sistem değil yeni sistem.
(Muhalefetin parlamenter sistem çalışmaları)
Önümüzdeki gerçekleri ortaya koyalım. Gerçek nedir? Türkiye’de bir başkanlık sistemi var. Literatürde başkanlık sistemidir. Biz Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi diye tabir ettik anayasamızda. 1950’dilk evvel örneğin President’ın çevirisi Reis-i Cumhur olarak çeviri edilmiş kitaplarda.
Seçimdilk evvel mümkün değil. Seçime bununla girilecek. Seçilen Cumhurbaşkanı bu sisteme göre ülkeyi yönetecek. Sav nedir? Seçimden daha sonra sistemi değiştereceğiz. “Bu sistemi değiştireceğiz” demek kâfi değil. Bu iş anayasa değişikliğiyle olur. Bir referandum gerekiyor yahut 3’te 2 alınacak ki değiştirilsin. Parlamentoda nitelikli aranan bir çoğunluk var. Bir tarafta hayaller, bir tarafta gerçekler var.
Şuanki mevcut sistem 2023’ten daha sonra da uygulanacak sistemdir. Bu otomatik olarak gerçekleşecek bir şey değil. Bu anayasa ile gerçekleşebilecek bir şeydir. Türkiye 1960’ların başına kadar bir hükümet sistemi tartışması yaşıyor. 1970’lerden itibaren başkanlık sistemi tartışmaları var. 90’larda bu tartışmalar var bir daha. Hatta 2002’de AK Parti seçimden yeni çıkmış, Sayın Cumhurbaşkanımız Türkiye’nin başkanlık sistemine gereksinimi olduğunu söylüyor. Türkiye 50 yıldır hükümet sistemi değişikliğini tartışıyor.
Bu tarihi art planı görmezden gelerek bir iki günde geldi bir iki günde geri masraf formunda bakmak fazlaca yanlıştır.
Herkes ortaya bir kanaat koyuyor ancak bir defa o kanaate nasıl ulaştığını anlayamıyoruz. Yeni hükümet sistemi dediğimiz, 27. periyot ortasında soru önergelerinin cevaplanma oranı bundan evvelki periyoda göre daha yüksek. Meclis’in iki işlevi var; yasama ve denetleme. Meclis’in ve milletvekillerinin yürütmeyi denetlemesi için araçlar. Eski sisteme göre bunlarla ilgili bir gerileme yok. Burada bu mukayeseleri yaparken sayısal bilgiler üzerinden gitmek gerekiyor.
Demokrasinin uygulaması bu, oya sunuyorsunuz. Sizin kâfi bir sayınız yoksa, sizin verdiğiniz teklifler geçmiyor. Bir teklifte bulunduğunuzda sonuçta bu müzakere edilir, herkes görüşünü söyler ve daha sonra bu oya sunulur. her insanın bir oyu vardır, sayınız kâfi değilse sizin tekliflerinizin geçmesi mümkün değil. Bu parlamenter sistemde de bu biçimdeydi. Bu değerlendirmeleri epeyce tuhaf buluyorum, şaşkınlıkla izliyorum.
(Hukuk devleti kimliği tartışmaları)
Olayın bir bütünlüğü içerisinde savın bütünlüğü içerisinde bakmak lazım. Türkiye bir hukuk devletidir. Biroldukca isimli olay gerçekleşiyor. Bu kadar olay içerisinde konu bahis edilenlerin sayısı hudutlu. Bir tane bile hukukla ilgili adaletsizlik olsa üzerinde durulmalıdır. Türkiye hakkında kıymetlendirme yaparken bu bütünlüğü dikkate almak lazım. Biz Türkiye genelinde hukuk devleti prensibinin ihlal edildiğine dair açıklamalar yaparsak bu Türkiye’ye epey büyük haksızlık olur. Bu bu biçimde değil.
bahsetmiş olduğumiz milyonlarca isimli süreç içerisinde kimilerinin yanlış olduğunu kabul etmek gerekiyor. İtiraz edebiliyorsunuz, istinafa gidebiliyorsunuz. Sistem içerisinde de düzeltildiğini görüyoruz.
AİHM birinci kere, ‘Bundan daha sonra da bu biçimde hareket et’ diye talimat veriyor. Bu hiç yaşanmamış bir şey. Buna karşın AİHM önüne gelmeyen bir mevzuda, davada bu biçimde bir talimatı veremez. AİHM, Türkiye’ye karşı ölçüyü kaçırmıştır. Ölçüyü kaçırmamak lazım. AİHM, Türkiye’ye karşı o denli. Mahkemenin bu agresif tavrını bir kenara bırakması lazım. AİHM mi hukuk devleti mi? Polonya bu mevzuyu tartıştı. İngiltere’de Adalet Bakanı lisana getirdi.
(Uzun tutukluluk müddetleri tartışmaları)
Tutukluluk bir ceza değildir, bir önlemdir yalnızca yargılama sürecinde. Mahkeme belgeyi inceliyor, ona bakılırsa bu sonucu veriyor.
Türkiye’de bu devir geride kaldı, bilhassa 15 Temmuz’da FETÖ’nün darbe teşebbüsü sırasında milletin sokaklara dökülmesi fazlaca değerli bir şeyi gerçekleştirdi. Bundan daha sonra Türkiye’de olmaz mı? Elbet görüyorum dünyanın biroldukca bölgesinde anayasal tertibe karşı atılım yapacak gayrimakul ögeler var mıdır, olabilir mi olabilir. Türkiye bunu göstermiştir ki, bu tıp şeylere müsaade etmeyecektir.
‘Yaşadığımız periyotta diğer FETÖ’cülerin ortaya çıkma riskleri var mı?’
FETÖ ile ilgili işlevsel manada açıklanabilecek tarif paralel devlet yapılanmasıydı. Paralel devleti yapılanması dediğimiz şey, başka bir hiyerarşik yapılandırma sunuyor. O kendi örgüt yapılandırma ortasındaki üslerinden talimat alıyorlar. Bu terör örgütünü ortaya çıkaran şey dini bir yapı olması değil, paralel devlet yapılanması oluşturmasıdır. 28 Şubat’ı kim yaptı? Bunlar dini yapılandırmalar mıydı. Bizim temel odaklanmamız gereken nokta paralel devlet yapılandırmasıdır. Paralel devlet yapılandırması var ise anında ona müdahale etmek gerekir.